Jesienią i zimą nasz organizm jest wyjątkowo podatny na infekcje i choroby. To doskonały czas, by wzmocnić naszą odporność. Ale czy warto sięgać wtedy po suplementy diety?
O suplementach i zażywaniu ich na własną ręką rozmawiamy z dr n. farm. Justyną Kowalską, farmaceutką w trakcie specjalizacji z farmacji klinicznej, adiunkt w Katedrze i Zakładzie Chemii i Analizy Leków na Wydziale Nauk Farmaceutycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Sosnowcu.
Polacy wydają już na suplementy blisko 8 mld zł rocznie. To bardzo dużo!
W związku z tym potrzebne jest edukowanie pacjentów, czym są suplementy diety i w jakim celu można je stosować.
Suplementy diety to środki spożywcze zawierające m.in. witaminy lub składniki mineralne, a ich celem jest jedynie uzupełnienie normalnej diety.
Czy kupowanie suplementów witaminowych to wyrzucanie pieniędzy w błoto?
Jako farmaceuci zalecamy zapewnienie organizmowi właściwego zapotrzebowania na witaminy i minerały, ale podstawą jest stosowanie zdrowej diety.
Można rozważać stosowanie suplementów diety w określonych przypadkach, np. przez osoby starsze, kobiety po menopauzie, kobiety ciężarne oraz osoby, których dieta związana jest z pewnymi ograniczeniami lub eliminacją niektórych składników pokarmowych, np. przez wegetarian.
Zatem co suplementować w okresie jesienno-zimowym?
W pierwszej kolejności powinniśmy postarać się o dostarczenie witamin i minerałów z dietą. W okresie zimowym mamy dostęp do owoców cytrusowych, które zawierają m.in. witaminy C, A i z grupy B. Ryby, takie jak łosoś czy tuńczyk, stanowią źródło witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, tj. A, E, D oraz mikroelementów, takich jak cynk czy selen. Orzechy natomiast są bogatym źródłem witamin z grupy B, witaminy E i cynku. A w okresie zimowym powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na dostarczanie wskazanych witamin oraz minerałów. Pamiętajmy, że należy zweryfikować, które z nich dostarczamy z dietą, czy jesteśmy w stanie wprowadzić odpowiednie produkty do naszej diety, a dopiero w następnej kolejności rozważać suplementację.
Czytaj też: Suplementy diety w trakcie leczenia raka tylko po konsultacji z lekarzem!
A witamina D i kwas foliowy?
Zalecana jest suplementacja kwasu foliowego przez kobiety w wieku rozrodczym oraz w trakcie ciąży i karmienia.
Kwas foliowy odgrywa istotną rolę szczególnie na początku ciąży, dlatego powinien być suplementowany co najmniej 6 tygodni przed planowaną ciążą oraz co najmniej do końca pierwszego trymestru ciąży. Zalecana dawka to 400 µg folianów dziennie.
Dawka ta może być większa m.in. w przypadku otyłości lub wcześniejszego stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Zalecana jest także suplementacja witaminy D, a dawkę określa się na podstawie m.in. wieku, masy ciała, spożycia z dietą czy syntezy skórnej. Przed rozpoczęciem suplementacji należy oznaczyć poziom witaminy D3 w krwi, a także kontrolować jej poziom w trakcie stosowania preparatu witaminowego.
W przypadku potrzeby przyjmowania kwasu foliowego lub witaminy D można stosować odpowiednie leki OTC zawierające te witaminy.
Zauważalne jest zjawisko łykania suplementów jak cukierków. Jak bardzo szkodzą nam witaminowe suplementy?
Każda nieuzasadniona lub nadmierna suplementacja może mieć negatywne skutki dla naszego zdrowia. Przykładem może być tworzenie kamieni nerkowych przy stosowaniu wysokich dawek witaminy C lub występowanie biegunek po przyjmowaniu dużych ilości magnezu.
Długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek witaminy D bez nadzoru lekarza może prowadzić do wystąpienia objawów przedawkowania, które obejmują m.in. zaburzenia pracy układu krążenia, nerwowego czy nerek.
Suplementy mogą nam zaszkodzić, kiedy chorujemy na coś przewlekle?
W przypadku pacjentów chorujących na schorzenia przewlekłe istotne są interakcje pomiędzy przyjmowanymi na stałe lekami a preparatami zawierającymi witaminy lub minerały.
Pacjenci leczeni z powodu nadciśnienia, dusznicy bolesnej lub arytmii powinni zwracać szczególną uwagę na preparaty zawierające magnez, wapń, potas, żelazo. Minerały te wchodzą w istotne reakcje z niektórymi lekami stosowanymi w schorzeniach kardiologicznych. Witaminy E i K wpływają na krzepliwość krwi, przy czym witamina E może zwiększać ryzyko krwawień, a witamina K może ograniczać działanie leków przeciwzakrzepowych. Witamina B6 i magnez mogą obniżać skuteczność leków uspokajających. Witamina D może nasilać działania niepożądane niektórych środków zobojętniających stosowanych w terapii m.in. choroby wrzodowej lub refluksowej.
Co powinno znaleźć się w naszej domowej apteczce zimą?
W okresie zimowym warto zaopatrzyć domową apteczkę w leki na typowe objawy infekcji górnych dróg oddechowych, czyli ból gardła (preparaty zawierające substancję czynną o działaniu antyseptycznym — np. chlorheksydynę, przeciwzapalnym — np. flurbiprofen czy znieczulającym miejscowo — np. lidokainę), kaszel suchy (np. lewodropropizyna), kaszel mokry (np. ambroksol), ból głowy, gorączkę (np. paracetamol, ibuprofen). Przed zakupem odpowiednich leków OTC należy wziąć pod uwagę przeciwwskazania i środki ostrożności związane z ich stosowaniem. Zaopatrując apteczkę dla całej rodziny, warto rozpatrzyć zakup preparatów, które może stosować więcej członków rodziny, zarówno dzieci, jak i dorośli.
Na jakie leki OTC powinniśmy zatem zwrócić uwagę, aby sobie nie zaszkodzić?
W przypadku stosowania preparatów na katar zawierających w swoim składzie ksylometazolinę lub oksymetazolinę należy pamiętać o tym, że są przeznaczone do stosowania krótkoterminowego – maksymalnie do 5 dni. Długotrwała terapia tymi lekami może prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej nosa i występowania polekowego kataru. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy, mogą uszkadzać błonę śluzową żołądka oraz zwiększać ryzyko duszności u chorych na astmę. Pseudoefedryna zawarta w preparatach na objawy przeziębienia nie powinna być stosowana przez pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi.
Pani doktor, proszę zatem o ogólne zalecenia suplementacji na własną rękę.
Przed rozpoczęciem stosowania suplementu diety należy dokładnie oszacować korzyści i zagrożenia związane z daną suplementacją. Najlepiej zasięgnąć fachowej opinii, czy uwzględniając nasz styl życia, sposób odżywiania, przyjmowane leki oraz istniejące choroby, stosowanie danego suplementu diety jest korzystne i bezpieczne dla naszego zdrowia.
Stosując suplement diety, należy zapoznać się z informacją zawartą na opakowaniu, przestrzegać zaleceń, które są tam wskazane oraz nie przekraczać limitu dziennego spożycia danej substancji.
Jednakże przede wszystkim zaleca się zwrócenie uwagi na zbilansowaną dietę, która powinna zawierać wszystkie niezbędne witaminy i składniki mineralne.
