Przewlekła białaczka limfocytowa to najczęściej występujący nowotwór krwi, który zwykle jest wykrywany przez przypadek, przy okazji wykonywania badania krwi. Co o niej jeszcze wiadomo?
Spis treści
- Co to jest przewlekła białaczka limfocytowa?
- Jakie są przyczyny powstawania przewlekłej białaczki limfocytowej?
- Jakie są objawy przewlekłej białaczki limfocytowej?
- W jaki sposób diagnozuje się przewlekłą białaczkę limfocytową?
- Na czym polega strategia czujnego oczekiwania?
- Kiedy lekarz decyduje się na zastosowanie terapii u chorego na przewlekłą białaczkę limfocytową?
Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) to choroba hematologiczna, na którą częściej zapadają mężczyźni. Stanowi już jedną czwartą wszystkich wykrywanych białaczek[1], a według prognoz będzie wykrywana jeszcze częściej, co ma związek m.in. ze starzeniem się społeczeństwa (ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem – 70 proc. chorych ma ponad 65 lat)[2]. Coraz częściej obserwuje się również zachorowania wśród młodszych osób[3], bo na przewlekłą białaczkę limfocytową można zachorować w każdym wieku.
Przyczyny powstawania przewlekłej białaczki limfocytowej nie są do końca znane, wiadomo jednak, że za ok. 10 proc.[4] przypadków zachorowań odpowiadają czynniki genetyczne i występowanie przypadków białaczek w rodzinie.
Jakie są objawy przewlekłej białaczki limfocytowej?
Najczęstszym objawem przewlekłej białaczki limfocytowej jest powiększenie węzłów chłonnych. Do innych należą:
- nawracające i częste infekcje;
- powiększone węzły chłonne (w tym szyjne, pachwinowe, pachowe);
- utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny;
- niespecyficzne osłabienie i zmęczenie;
- nocne zlewne poty i gorączka;
- ból brzucha, uczucie pełności brzucha lub powiększenie jego obwodu;
- ból w okolicy podbrzusza;
- ból kości;
- niedokrwistość;
- mała liczba płytek krwi;
- duża liczba białych krwinek.
Jak rozpoznaje się przewlekłą białaczkę limfocytową?
Przewlekła białaczka limfocytowa przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, a na jej obecność w organizmie mogą wskazać wyniki badania morfologii krwi obwodowej. Dlatego często wykrywana jest przypadkowo – podczas rutynowego wykonywania badań lub gdy pacjent zgłasza się na nie z powodu często nawracających infekcji, które są charakterystyczne dla tej choroby lub z powodu diagnostyki zupełnie innych dolegliwości.
– Limfocyty B, czyli rodzaj białych krwinek, które są kluczowe dla budowania odporności –wytwarzania przeciwciał i walki z infekcjami – w przewlekłej białaczce limfocytowej nie spełniają swoich funkcji. Dzieje się tak, ponieważ podczas gdy u osób zdrowych mają one określony cykl życia, to u chorych nie dochodzi do ich obumierania, ale organizm nie przestaje ich wytwarzać. W efekcie jest ich za dużo i gromadzą się we krwi, szpiku oraz węzłach chłonnych i śledzionie prowadząc do ich powiększenia, a rzadziej gromadzą się w innych tkankach i narządach. Zbyt duża liczba nieprawidłowych limfocytów B wpływa na zmniejszenie liczby prawidłowych komórek wytwarzających białka tzw. gamma-globulin, odpowiedzialnych za budowanie odporności, co prowadzi do zaburzeń odporności i nawracających infekcji stanowiących jeden z najbardziej charakterystycznych objawów choroby – mówi prof. Iwona Hus, prezes Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów, kierownik Kliniki Hematologii Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA w Warszawie.
Kiedy chory na przewlekłą białaczkę limfocytową wymaga leczenia?
U wielu chorych stosowana jest tzw. strategia czujnego oczekiwania (watchful waiting)[5], polegająca na wykonywaniu regularnych badań diagnostycznych, co ok. 3-6 miesięcy, pod opieką hematoonkologa. Dopiero pojawienie się objawów wskazujących na znaczne zaawansowanie przewlekłej białaczki limfocytowej wymaga podjęcia działań terapeutycznych. O rozpoczęciu leczenia decyduje stwierdzenie określonych cech progresji choroby, np. podwojenie się liczby nieprawidłowych limfocytów B w okresie krótszym niż pół roku, i/lub pojawienie się masywnego powiększenia węzłów chłonnych i/lub śledziony. Terapię dobiera lekarz hematoonkolog w zależności od wyników badań genetycznych, stanu ogólnego pacjenta, jego wieku oraz chorób współistniejących.
Czytaj też: Czy można uniknąć chemioterapii? [WYWIAD]
– Jesteśmy w o tyle dobrej sytuacji, że hematoonkologia jest coraz lepiej poznanym obszarem, co pokazuje m.in. zmiana podejścia do leczenia pacjenta. Kiedyś, mając do dyspozycji ograniczoną liczbę terapii, pacjentowi podawano terapię mniej skuteczną, by w przypadku zaostrzenia choroby mieć możliwość zastosowania silniejszych leków. Od kilku lat to podejście się zmienia m.in. ze względu na stale rozwijane nowe możliwości leczenia, które są bardziej celowane, cechują się wyższą skutecznością, profilem bezpieczeństwa i różną formą podawania, dzięki czemu dziś jesteśmy w stanie zaproponować pacjentowi bardziej zindywidualizowane leczenie. Poprawia się również dostęp pacjentów do nowoczesnych terapii. Ich podanie już od pierwszej linii leczenia pozwala znacząco wydłużyć czas remisji przy zachowaniu dobrej jakości życia pacjenta – mówi prof. Iwona Hus.
Lekarze mają coraz więcej do zaoferowania pacjentom, jednak wciąż wyzwaniem pozostaje późne wykrycie białaczki limfocytowej, której objawy utrudniają pacjentom normalne funkcjonowanie. Nawracające infekcje spowodowane zaburzeniami odporności i strach przed zarażeniem są powodem, dla którego chorzy izolują się przed światem. Nawracające infekcje oznaczają dla nich częstsze pobyty w szpitalu, co jest szczególnie dotkliwe dla starszych pacjentów, którzy stanowią większość chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową.
[1] https://onkologia.org.pl/pl/przewlekla-bialaczka-limfocytowa-czym-jest
[2] http://onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom2_2.5.Przewlekla_bialaczka_limfocytowa_200520.pdf
[3] https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/download/40686/28013
[4] https://onkologia.org.pl/pl/przewlekla-bialaczka-limfocytowa-czynniki-ryzyka
[5] https://www.lls.org/leukemia/chronic-lymphocytic-leukemia/treatment/watch-and-wait
