Jak odżywiają się nastolatki? Na Śląsku ruszył projekt “Schody zdrowia”

Jak odżywiają się polskie nastolatki? Sprawdzą to naukowcy Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, którzy wezmą “pod lupę” ponad 1000 uczniów szóstych i siódmych klas szkół podstawowych.

W ramach projektu “Schody zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa”, realizowanego przez Zakład Żywienia Człowieka w Katedrze Dietetyki Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, przewidziano również bezpłatne warsztaty kulinarne i porady dietetyczne dla uczniów i ich rodziców bądź opiekunów.

– Badania naukowe wskazują, że dziecko z nadwagą między 6. a 9. rokiem życia jest 10-krotnie bardziej narażone na otyłość w dorosłym życiu, natomiast u nastolatka z nadwagą między 10. a 14. rokiem życia ryzyko to jest 28-krotnie większe! – mówi dr n. med. Agnieszka Białek-Dratwa, jedna z koordynatorek projektu. – Warto również wspomnieć, iż nadmierne spożycie żywności w dzieciństwie może sprzyjać rozwojowi w dorosłym życiu przewlekłych chorób wynikających z nieprawidłowego żywienia, takich jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, niedokrwienna choroba serca, zaburzenia metaboliczne czy nowotwory.

Dr Agnieszka Białek-Dratwa jestem przekonana, że dzięki projektowi “Schody zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” uda się zaszczepić w dzieciach korzystne nawyki żywieniowe, które zaprocentują w ich późniejszym, dorosłym już życiu. – Mocno liczymy również na zaangażowanie nauczycieli i rodziców — dodaje.

Kto i w jakim celu weźmie udział w projekcie?

Projekt “Schody zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” składa się z dwóch etapów. Pierwszy z nich, realizowany w terminie wrzesień 2023 – marzec 2024, zakłada przeprowadzenie badań przesiewowych w zakresie pomiarów antropometrycznych (m.in. wzrost, masa ciała, obwód talii, obwód bioder) oraz analizy składu ciała. Pracownicy Śląskiego Uniwersytetu Medycznego sprawdzą także, jak wyglądają zachowania żywieniowe i postawy wobec jedzenia wśród rodziców i uczniów klas 6 i 7 szkół podstawowych z dwóch śląskich miast — Bytomia i Zabrza.

Uczniowie wyłonieni w badaniu przesiewowym z nadwagą/otyłością wraz z rodzicami/opiekunami prawnymi zostaną objęci programem żywieniowym, na który składają się:

• porady dietetyczne (indywidualne konsultacje z dietetykiem obejmujące: analizę nawyków żywieniowych, zaproponowanie zmian w dotychczasowych nawykach żywieniowych, naukę prawidłowej postawy wobec żywienia);
• udział w warsztatach kulinarno-edukacyjnych (edukacja żywieniowa dzieci i rodziców, kształtowanie umiejętności w zakresie przygotowania potraw zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, wprowadzania modyfikacji w codziennym żywieniu).

Realizatorzy projektu “Schody zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” postawili sobie bardzo ambitne cele. Jednym z nich jest zwiększenie odpowiedzialności nauczycieli, rodziców/ opiekunów prawnych dzieci za zdrowie oraz ochronę dzieci. Kolejne to: zaszczepienie dzieciom i młodzieży oraz ich rodzinom świadomości, iż dbałość o zdrowie psychiczne, prawidłowe żywienie mają istotny wpływ na jakość życia, wykształcenie wśród młodych osób zachowań społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej wobec innych osób oraz edukacja społeczeństwa w zakresie chorób cywilizacyjnych (w tym otyłości).

REKLAMA

Jaki wpływ ma nieprawidłowe odżywanie na rozwój młodzieży?

Naukowcy biorący udział w projekcie podkreślają, że w okresie intensywnego rozwoju fizycznego i psychicznego składniki codziennej diety są niezwykle istotne, bo od nich zależy prawidłowy rozwój narządów, m.in. mózgu, mięśni, płuc, serca i nerek. – Prawidłowe żywienie jest szczególne istotne w okresie dojrzewania ze względu na bardzo intensywne procesy wzrastania i dojrzewania zachodzące w tym okresie życia. Zarówno niedobory składników odżywczych, jak i ich nadmierne spożycie mają negatywne konsekwencje zdrowotne — podkreślają.

Niedobory żywieniowe pod względem ilościowym i jakościowym przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia, upośledzenia funkcjonowania poszczególnych układów (m.in. układu odpornościowego), zmniejszenia wydolności układu krążeniowo-oddechowego, zaburzenia prawidłowego rozwoju tkanki kostnej oraz nadmiernej drażliwości i zmniejszenia koncentracji, co w konsekwencji prowadzi do osiągania przez dzieci i młodzież gorszych wyników w nauce.

Natomiast nadmierne spożycie żywności w okresie dorastania prowadzi do powstawania nadwagi lub otyłości, której przyczyną może być nieprawidłowy, utrwalony w rodzinie sposób żywienia — zwłaszcza zbyt duża kaloryczność całodziennej diety, nadmiar produktów zawierających tłuszcz i cukier oraz niska aktywność fizyczna.

Jakie błędy żywieniowe popełniają nastolatki i co z tego wynika?

Błędy żywieniowe nastolatków są najczęściej związane ze zróżnicowaniem warunków społeczno-bytowych, niskim poziomem wiedzy żywieniowej zarówno wśród młodzieży, jak i ich rodziców/opiekunów oraz uleganiem modom żywieniowym. Nieodpowiedni sposób żywienia związany jest z niedoborem w codziennej diecie młodzieży składników pokarmowych, takich jak:

• wapń,
• żelazo,
• potas,
• magnez,
• witamina D,
• witaminy z grupy B, zwłaszcza kwas foliowy,
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe, głównie z rodziny omega-3,
• błonnik pokarmowy,
• inne substancje biologicznie czynne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Jednocześnie spożywane są w nadmiarze tłuszcze, zwłaszcza nasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol oraz sód (sól).

Wśród najczęstszych konsekwencji zdrowotnych popełnianych błędów żywieniowych wymieniane są:

• konsekwencje rozwojowe, polegające m.in. na opóźnieniu wzrastania i kształtowania sprawności fizycznej, rozwoju psychicznego, umysłowego i emocjonalnego, zaburzeniach dojrzewania płciowego, wadach postawy oraz ogólnie szybkim męczeniu się,
• konsekwencje chorobowe związane ze zmianami w strukturze oraz funkcjonowaniu wielu narządów i układów organizmu, których skutki chorobowe moją być długofalowe.

Projekt “Schody zdrowia – edukacja i nauka wyznacznikiem zdrowego i otwartego społeczeństwa” realizowany jest w ramach Społecznej Odpowiedzialności Nauki Ministerstwa Edukacji i Nauki. Jego koordynatorami są dr n. med. Agnieszka Białek-Dratwa i dr n. med. Elżbieta Szczepańska.