Jak wspomóc rozwój układu odpornościowego dziecka i ochronić jego organizm przed atakami wirusów i bakterii?
Układ odpornościowy dziecka rozwija się jeszcze długo po narodzinach. Proces ten najintensywniej zachodzi w ciągu trzech pierwszych lat życia malucha. W tym czasie zadaniem rodziców jest wspieranie jego odporności. W jaki sposób można to robić?
1. Bogata i zróżnicowana dieta
W okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka, czyli od urodzenia do ok. 3. roku życia, trwa intensywny rozwój jego młodego organizmu. Aby proces ten przebiegał prawidłowo, roczne dziecko potrzebuje nawet do 6 razy więcej niektórych witamin i składników mineralnych niż osoba dorosła (w przeliczeniu na kilogram masy ciała) [1]. Młody organizm wszystkie niezbędne substancje odżywcze czerpie właśnie m.in. z odpowiednio skomponowanych posiłków. Odpowiednia dieta jest istotna również dla prawidłowego rozwoju układu odpornościowego. Co ciekawe, z przewodem pokarmowym jest związanych aż ok. 70-80% wszystkich komórek odpornościowych. Odpowiednio zbilansowany jadłospis, dostarczający dziecku niezbędnych witamin i składników mineralnych, to jeden ze sposobów na wsparcie układu immunologicznego i harmonijnego rozwoju malucha.
Przeczytaj także: Dziecko. Czym można zastąpić cukier w posiłkach?
Prawidłowe ułożenie diety roczniaka jest wyzwaniem dla rodziców. Jak mu sprostać i prawidłowo komponować posiłki dopasowane do wyjątkowych potrzeb małego dziecka?
Pomocny może być przygotowany przez ekspertów z Instytutu Matki i Dziecka modelowy talerz żywieniowy. Przedstawia on udział poszczególnych produktów w codziennej diecie w określonych ilościach i proporcjach. Zgodnie z tymi wskazówkami dziecko po 1. roku życia każdego dnia powinno otrzymywać 5 porcji produktów zbożowych, 5 porcji warzyw, 4 porcje owoców, od 1 do 2 porcji mięsa, drobiu, ryb, jajek, 3 porcje mleka i produktów mlecznych oraz od 1 do 2 porcji tłuszczów. Codziennie maluch powinien spożywać około 4-5 posiłków, np. w podziale na śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolację [2]. U dzieci w wieku 1-3 lat zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 1300 ml na dobę. Głównym źródłem wody dla organizmu dziecka powinno być mleko i dobrej jakości woda [3].
2. Mleko i przetwory mleczne niezbędne dla prawidłowego rozwoju
Zgodnie z zaleceniami ekspertów małe dziecko każdego dnia powinno spożywać 2 porcje mleka, a także porcję innych produktów mlecznych, np. sera białego, sera żółtego, jogurtu naturalnego czy kefiru [4]. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia zalecają kontynuowanie karmienia piersią dziecka po 1. roku życia – matczyny pokarm powinien być jedną z trzech codziennych porcji mleka i przetworów mlecznych w diecie malucha nawet do jego 2. roku życia lub dłużej – tak długo, jak będzie chciała tego i mama, i dziecko [5]. Wykluczenie bądź ograniczenie spożycia mleka i produktów mlecznych w codziennej diecie może stwarzać ryzyko niedoboru wapnia. To składnik, który jest materiałem budulcowym kości i zębów, więc jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju niemowląt oraz małych dzieci [6].
Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt, rekomendowanym dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed różnymi chorobami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
Jeśli z pewnych powodów karmienie piersią po 12. miesiącu życia dziecka nie jest możliwe, warto sięgnąć po odżywczą formułę na bazie mleka, wzbogaconą w witaminy i składniki mineralne (np. Bebilon 3 Advance Pronutra). To bogactwo składników dla prawidłowego rozwoju oraz wsparcia układu odpornościowego [7] dziecka po 1. roku życia. Już 2 kubki po 200 ml tej formuły dziennie jako część zróżnicowanej diety pomogą zapewnić dziecku odpowiednią ilość spożywanych witamin, składników mineralnych oraz kwasu tłuszczowego ALA z grupy omega 3. Formuła zawiera witaminy A, C, D oraz cynk — ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.
3. Kluczowe znaczenie witaminy D
Witamina D pełni w organizmie dziecka wiele istotnych funkcji, m.in. wpływa na wzrost i budowę kości oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego [8]. Okazuje się, że nawet 94% dzieci po 1. roku otrzymuje zbyt małą ilość witaminy D wraz z dietą [9]. Jak temu zapobiec?
Przeczytaj także: Jak zachęcić dziecko do picia wody?
Warto podawać dziecku m.in. ryby (np. makrelę atlantycką i łososia) czy żółtko jaja. Dodatkowo w porozumieniu z lekarzem pediatrą należy suplementować witaminę D, zależnie od dobowej ilości przyjętej z pokarmem [10]. Zapotrzebowanie organizmu dziecka na witaminę D może pomóc pokryć również odżywcza formuła na bazie mleka.
4. Ważny jest sen i odpoczynek
Małe dziecko powinno się dobrze wysypiać, czyli mieć zapewniony spokojny, niczym niezakłócony sen. Poza odpowiednią ilością snu istotna jest także stała pora na odpoczynek, tak aby młody organizm mógł się zregenerować.
Maluch, który skończył roczek, powinien spać około 12-13 godzin na dobę (wliczając w to drzemki). Kiedy dziecko śpi, ważne jest, by temperatura w pokoju nie przekraczała 22 stopni Celsjusza. Warto zadbać także o utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza. Najlepiej, jeśli jest ona na poziomie 40-60%.
5. Ruch i aktywność również wspierają odporność
Dzięki spędzaniu czasu z dzieckiem poza domem jego organizm ma szansę przyzwyczaić się do różnych warunków atmosferycznych – zimna, wiatru czy deszczu. Wspólne wyjścia w połączeniu z aktywnością ruchową umożliwiają hartowanie młodego organizmu. Dlaczego?
Intensywny ruch na świeżym powietrzu pobudza układ odpornościowy do produkcji białych krwinek, odpowiedzialnych za unieszkodliwianie chorobotwórczych drobnoustrojów, które wtargnęły do organizmu i mogą wywołać chorobę. Dodatkowo codzienna dawka aktywności na świeżym powietrzu wpływa korzystnie na wydolność oddechową.
[1] Zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.
[2] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020.
[3] Weker H. I in. Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie zasad żywienia dzieci w wieku 1-3 lat. Standardy Medyczne/Pediatria, 2022; 19:1-18.
[4] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020.
[5] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.
[6] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych pod red. H. Weker i wsp. Instytut Matki i Dziecka, 2020.
[7] Bebilon Advance Pronutra 3 zawiera witaminy A, C i D dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz jod i żelazo dla prawidłowego rozwoju poznawczego.
[8] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.
[9] Raport z badania: Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.
[10] Rusińska A., Płudowski P. i wsp. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – Nowelizacja 2018 r., Postępy Neonatologii 2018; 24(1).
Źródło: materiały prasowe
