Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to choroba, której głównym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu. Jednak w szybkim tempie przybywa również chorych, którzy nigdy nie palili. Co spowodowało u nich rozwój POChP?
W opublikowanym niedawno raporcie Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) na temat globalnej strategii wobec diagnozowania, zarządzania i prewencji POChP podkreślono, że w krajach rozwiniętych gospodarczo głównym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu — ponad 70 proc. chorych to byli lub obecni palacze. „Jednak ocenia się, że POChP rozwija się jedynie u <50 proc. palących dużo papierosów, a około połowy przypadków choroby na świecie doprowadziły inne czynniki ryzyka” – czytamy w raporcie, który w wersji polskiej opracował dr hab. Filip Mejza, specjalista chorób wewnętrznych i chorób płuc z Jasła w konsultacji z dr. hab. Adamem J. Białasem z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) to amerykański medyczny think-tank założony w 1997 roku we współpracy z National Institutes of Health, WHO oraz National Heart, Lung and Blood Institute.
Inne czynniki ryzyka POChP
O tym, czy dojdzie do rozwoju POChP, która jest przewlekłą chorobą układu oddechowego, decydują m.in. nasze geny, to, gdzie mieszkamy, gdzie pracujemy i czy chorowaliśmy na infekcje układu oddechowego w dzieciństwie. Im jesteśmy starsi, tym bardziej jesteśmy narażeni na rozwój przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
W krajach o niskim i średnim dochodzie palenie papierosów odpowiada za zaledwie ok. 30-40 proc. przypadków choroby, natomiast na czoło wysuwa się zanieczyszczenie powietrza. I nie chodzi tylko o atmosferę na zewnątrz, ale i w pomieszczeniach zamkniętych ogrzewanych paleniskami czy piecami za pomocą tzw. biomasy (np. drewnem czy łajnem zwierząt). Kolejnym istotnym czynnikiem ryzyka zachorowania na POChP jest praca w narażeniu na szkodliwe dla dróg oddechowych związki chemiczne.
„Istotne jest (…) zanieczyszczenie powietrza m.in. pyłem zawieszonym, ozonem oraz tlenkami azotu i siarki. Uznaje się je za istotny czynnik ryzyka, a w aktualnej wersji raportu GOLD stwierdzono, że może ono odpowiadać nawet za 50 proc. przypadków POChP w krajach o niskim i średnim dochodzie i stanowić najważniejszy znany czynnik ryzyka u osób niepalących” – czytamy w opracowaniu raportu, który publikuje w odcinkach „Medycyna Praktyczna”.
Istotna jest też historia naszego wzrastania – dziecko i nastolatek, które nie osiągną w pierwszych dwóch dekadach życia maksymalnej czynności płuc, są bardziej narażone na choroby układu oddechowego w dorosłości. Ryzyko POChP wzrasta, jeśli często doskwierały nam w dzieciństwie infekcje układu oddechowego (zmniejszają czynność płuc), a także wtedy, gdy w okresie dorastania mieliśmy za mało ruchu, który jest niezbędny do prawidłowej pracy płuc, oskrzeli i mięśni oddechowych.
Jak poprawić stan swoich płuc
1. Ruszać się
U osób uprawiających sport płuca działają lepiej. O ile pojemność płuc u przeciętnego człowieka wynosi około 5-6 litrów, to osoby aktywne fizycznie mają ją na poziomie nawet około 8 litrów. Fenomenem jest pływak Michael Phelps, którego płuca mają pojemność aż 12 litrów. W połączeniu z faktem, że jego serce może pompować dwukrotnie więcej krwi niż przeciętny człowiek, nie dziwi, że 28 razy zdobył medale olimpijskie (w tym 23 złote), a 26 razy tytuł mistrza świata. Na tego rodzaju osiągnięcia raczej trudno liczyć, ale regularną aktywnością fizyczną, dostosowaną do stanu zdrowia, z pewnością poprawimy sobie oddech.
2. Nie palić
3. Unikać miejsc z zanieczyszczonym powietrzem.
4. W razie choroby układu oddechowego postępować zgodnie z zaleceniami lekarskimi
Dotyczy to zarówno przyjmowania określonych leków w zaleconych porach, jak i innych elementów terapii – odpoczynku, diety, aktywności fizycznej. Osoby, które mają zapisane leki wziewne, powinny się upewnić, czy prawidłowo z nich korzystają. Mogą z nebulizatorem czy inhalatorem przyjść do swojego lekarza lub wyznaczonej przez niego pielęgniarki i sprawdzić, czy technika stosowania „wziewów” jest poprawna. Filmy instruktażowe, jak korzystać z różnego rodzaju leków wziewnych znajdują się na stronie Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w zakładce „Dla pacjentów”:
5. Szczepić się!
- przeciwko grypie (dorośli i dzieci)
- przeciwko COVID-19 (dorośli i dzieci)
- przeciwko pneumokokom (dorośli i dzieci)
- przeciwko wirusowi RSV (dzieci)
- przeciwko zakażeniom Hemophilus influenze (dzieci)
Źródło informacji: Serwis Zdrowie
