Eksperci z zakresu diabetologii, pediatrii, gastroenterologii, alergologii, kardiologii, okulistyki, onkologii, farmakologii klinicznej, reumatologii oraz neurologii przygotowali rekomendacje dotyczące zasadności udzielania teleporad i telewizyt w przychodniach.
“Jesteśmy głęboko przekonani, że opracowane przez nasz zespół rekomendacje, zatwierdzone przez właściwe towarzystwa naukowe, dodatkowo poparte przez Krajową Konsultant ds. Medycyny Rodzinnej i Naczelną Radę Lekarską, pozwolą ułatwić postępowanie lekarzom w lecznictwie otwartym podczas pandemii” – napisali w piśmie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego eksperci z Niezależnego Zespołu Ekspertów Continue Curatio, prosząc go o jak najszybsze ich opublikowanie.
W ich opinii właściwie przeprowadzona telewizyta jest w wielu przypadkach doskonałym sposobem opieki nad pacjentem, jednak jej stosowanie powinno zostać pilnie usystematyzowane. “Telekonsultacja nie może być nadużywana w przypadkach, gdy nie pozwala na rzetelną ocenę objawów i stanu zdrowia pacjenta oraz rozwiązanie jego problemów zdrowotnych” – zacytowali stanowisko Naczelnej Rady Lekarskiej.
Co rekomendują eksperci?
Według ekspertów z różnych dziedzin medycyny telewizyta nie może być realizowana w sytuacjach:
- Nagłego pogorszenia stanu zdrowia (ale zdalny kontakt z lekarzem może być uzasadniony w celu uzyskania informacji co do pierwszych działań przedlekarskich czy przedratowniczych).
- Gdy niezbędne jest przeprowadzenie jakiegokolwiek elementu badania przedmiotowego.
- W przypadku noworodków i dzieci poniżej 12 tyg. życia, z objawami które niepokoją rodziców.
- Każdy stan pacjenta, który w opinii lekarza prowadzącego wymaga osobistej wizyty pacjenta.
W zakresie diabetologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Diagnostyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej.
- Leczenie stanów przedcukrzycowych.
- Kontynuacja leczenia cukrzycy typu 1 oraz innych specyficznych typów cukrzycy, zwłaszcza przy użyciu osobistych pomp insulinowych
- Kontynuacja leczenia cukrzycy typu 2.
- Kontynuacja leczenia cukrzycy ciążowej.
- Leczenie cukrzycy w trakcie planowania ciąży i w czasie ciąży u kobiet z cukrzycą typu 1.
- Weryfikacja efektów i ustalenie celów leczenia chorych na cukrzycę prowadzonych w POZ w ramach corocznej kontroli.
- Edukacja diabetologiczna.
- Konieczność uzyskania pilnej porady w sytuacji nagłego pogorszenia stanu zdrowia.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- Przypadki nowo wykrytej cukrzycy typu 1, cukrzycy typu 2 oraz cukrzycy ciążowej.
- Inicjacja insulinoterapii.
- Inicjacja terapii pompowej i/lub użytkowania systemu ciągłego monitorowania glikemii.
- Leczenie ostrych powikłań cukrzycy. Zaostrzenie, zwłaszcza nagłe, przewlekłych powikłań cukrzycy oraz wystąpienie chorób współistniejących pogarszających wyrównanie metaboliczne cukrzycy.
- Konieczność wydania sprzętu medycznego i przeszkolenia w zakresie jego użytkowania (wstrzykiwacze do insuliny, glukometry), konieczność wydania zaświadczeń o stanie zdrowia, możliwości prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz weryfikacja uprawnień do otrzymywania refundowanych zestawów infuzyjnych do osobistych pomp insulinowych.
W zakresie kardiologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Ocena stanu chorego, kontrola i optymalizacja przewlekłego leczenia.
- Ocena zleconych badań dodatkowych wykonanych przez pacjenta.
- Kontynuacja opieki nad pacjentami stabilnymi.
- Kontrola w pierwszych 30 dniach od hospitalizacji z przyczyn kardiologicznych. Kontrola urządzeń wszczepialnych z opcją telemonitoringu.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- Nasilenie przewlekłych objawów choroby serca.
- Objawy kardiologiczne występujące po raz pierwszy, celem ustalenia wstępnego rozpoznania i planowanych badań diagnostycznych.
- Konieczność wykonania badań kardiologicznych np. echokardiografii serca.
- Kwalifikacja do planowych zabiegów diagnostycznych (np. tomografia komputerowa serca, koronarografia) i terapeutycznych (np. wszczepienie stymulatora, kardiowertera-defibrylatora, zastawki aortalnej).
- Kontrola urządzeń wszczepialnych bez opcji telemonitoringu lub w przypadku podejrzenia nieprawidłowego funkcjonowania urządzenia.
- Każdy stan pacjenta, który w opinii lekarza prowadzącego wymaga osobistej wizyty pacjenta.
W zakresie okulistyki
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Wstępna ocena stanu zdrowia pacjenta a następnie planowanie i koordynacja postępowania diagnostycznego i leczniczego, stosownie do zgłaszanych objawów i sytuacji pacjenta.
- Kontynuacja leczenia nad pacjentami stabilnymi, wystawianie recept, szczególnie w terapii jaskry.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- Wykonanie badania okulistycznego, badania dna oka, ocena skuteczności leczenia.
- Ocena ostrości wzroku, ciśnienia wewnątrzgałkowego, pola widzenia, widzenia barw oraz innych badań okulistycznych.
- Diagnostyka chorób oczu.
- Korygowanie wad wzroku poprzez dobór szkieł okularowych lub soczewek kontaktowych
- Wykonanie zabiegów laserowych i chirurgicznych.
- Wystawianie zaświadczeń o stanie zdrowia.
W zakresie pediatrii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Wstępna ocena stanu zdrowia pacjenta, zebranie wywiadu epidemiologicznego, a następnie planowanie i koordynacja postępowania diagnostycznego, stosownie do problemu pacjenta.
- Kontynuacja leczenia chorób przewlekłych u starszych dzieci.
- Wstępna kwalifikacja do szczepienia i bilansu zdrowia (tylko wywiad kliniczny i epidemiologiczny).
- Porada żywieniowa i pielęgnacyjna.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- W przypadku noworodków i niemowląt poniżej 2. roku życia z gorączką lub objawami, które niepokoją rodziców (w tym z objawami z dróg oddechowych).
- W przypadku objawów które niepokoją rodziców bez względu na wiek dziecka.
- W przypadku braku poprawy stanu zdrowia dziecka po zastosowanym leczeniu w czasie ostatniej telewizyty.
- W przypadku konieczności podania antybiotyku na podstawie objawów ustalonych w czasie telewizyty.
- U noworodków i niemowląt po wypisaniu z oddziału noworodkowego przed pierwszą wizytą w poradni.
- W przypadku kwalifikacji do szczepień ochronnych, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
- W przypadku wykonywania bilansów zdrowia zgodnie z ustalonymi terminami.
- W przypadku konieczności zlecenia badań laboratoryjnych i obrazowych. Dopuszczalne jest zlecenie badań laboratoryjnych w czasie telewizyty z następnie niezwłoczną oceną pacjenta w poradni z wynikami badań laboratoryjnych.
- W każdym przypadku niepokojącej rodzica zmiany stanu zdrowia dziecka, zwłaszcza, gdy wywiad od rodzica jest niepewny.
W zakresie farmakologii klinicznej
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- U pacjentów w stanie stabilnym, wymagających monitorowania terapii z uwagi na przyjmowanie pojedynczych leków jak i ich kombinacji stosowanych w polifarmakoterapii.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- Pacjenci z utrudnioną percepcją zaleceń, szczególnie osoby w podeszłym wieku, z uwagi, że ryzyko prowadzonej farmakoterapii przeważy nad potencjalną korzyścią terapeutyczną.
- Pacjenci ze zmieniającą się w krótkim czasie funkcją nerek wpływającą na parametry eliminacyjne stosowanych leków.
- Pacjenci stosujący leki o wąskim indeksie terapeutycznym, z uwagi na zagrożenie występowania objawów niepożądanych.
- Pacjenci, u których pojawiają się często działania niepożądane jako konsekwencja farmakoterapii, szczególnie gdy występują one przy wprowadzaniu nowych leków do terapii.
W zakresie onkologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Wstępna ocena stanu zdrowia pacjenta a następnie planowanie i koordynacja postępowania diagnostycznego, stosownie do problemu pacjenta.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- W przypadku jakiegokolwiek objawu mogącego sugerować chorobę nowotworową.
W zakresie alergologii i leczenia astmy
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Kontrola stabilnie przebiegającej, skutecznie leczonej (dobrze kontrolowane objawy) alergii wziewnej, skórnej i pokarmowej mająca na celu przedłużenie terapii.
- Kolejna wizyta mająca na celu interpretację i ocenę wyników badań dodatkowych wykonanych w międzyczasie przy dobrym/stabilnym stanie chorego.
- Konsultacja telefoniczna mająca na celu rozstrzygnięcie, czy chory może pozostać bez konsultacji kontaktowej, czy też jest ona bezwzględnie pożądana i w jakim czasie.
- Omówienie z chorym strategii profilaktyki drugorzędowej dotyczącej zasad unikania alergennych czynników uczulających danego chorego.
Kiedy telewizyta nie powinna być zastosowana?
- Wizyta pierwszorazowa.
- Zaostrzenie lub zmiana charakteru objawów chorobowych.
- Konieczność wykonania badań dodatkowych in vivo.
- Ciężkie postacie alergii, w tym szczególnie w trakcie lub tuż po reakcji anafilaktycznej.
W zakresie gastroenterologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Ocena stanu chorego, kontrola i optymalizacja przewlekłego leczenia, jedynie pod warunkiem, że odbywa się ona u lekarza wcześniej prowadzącego pacjenta i posiadającego wgląd w jego dokumentację.
- Ocena zleconych badań dodatkowych wykonanych przez pacjenta.
- Kontynuacja opieki nad pacjentami stabilnymi, w tym ewentualne przedłużenie lub zmiana terapii.
- Kontrola w pierwszych 30 dniach od hospitalizacji z przyczyn gastroenterologicznych, uwzględniając zalecenia szpitalne.
- W przypadku wizyt pierwszorazowych jest możliwa wyłącznie jako wstępna ocena problemu diagnostycznego i zaplanowanie niezbędnej diagnostyki.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- Zaostrzenie objawów chorób przewlekłych
- Konieczność wykonania badań endoskopowych i/lub obrazowych
- Kwalifikacja do planowych zabiegów diagnostycznych
- Każdy stan pacjenta, który w opinii lekarza prowadzącego wymaga osobistej wizyty pacjenta.
W zakresie reumatologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- U chorych ze stabilnym przebiegiem choroby reumatycznej uprzednio zdiagnozowanej przez lekarza reumatologa i wymagającej jedynie okresowej oceny przebiegu i bezpieczeństwa leczenia.
- Gdy telewizyta ma na celu ocenę wyników badań dodatkowych i stosowanie się do zaleceń terapeutycznych.
Kiedy telewizyta nie może być zastosowana?
- U chorych z pierwszymi objawami zapalenia stawów lub układowej choroby tkanki łącznej.
- U chorych na choroby reumatyczne z zaostrzeniem objawów choroby lub zmianą ich charakteru, w szczególności u chorych leczonych immunosupresyjnie.
- U każdego chorego, którego stan w opinii lekarza prowadzącego wymaga osobistej wizyty.
W zakresie neurologii
Kiedy telewizyta jest dobrym rozwiązaniem?
- Kontrola stabilnie przebiegającej, skutecznie leczonej (dobrze kontrolowane objawy) przewlekłej choroby neurologicznej mająca na celu przedłużenie terapii.
- Kolejna wizyta mająca na celu interpretację i ocenę wyników badań dodatkowych wykonanych pomiędzy wizytami przy dobrym/stabilnym stanie chorego.
- Konsultacja telefoniczna mająca na celu rozstrzygnięcie, czy chory może pozostać bez konsultacji kontaktowej, czy też jest ona bezwzględnie pożądana i w jakim czasie.
- Omówienie z chorym strategii postępowania w razie pogorszenia stanu zdrowia (konsultacja osobista/hospitalizacja).
Kiedy telewizyta nie powinna być zastosowana?
- Wizyta pierwszorazowa.
- Zaostrzenie, zmiana charakteru, wystąpienie nowych objawów chorobowych.
- Konieczność wykonania badań dodatkowych wymagających osobistego badania.
