Jakich chorób boimy się najbardziej? Na to pytanie odpowiada raport “Polski i Polacy a choroby i zdrowie”, który powstał we współpracy Ośrodka Badań Socjomedycznych i Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.
W badaniu, na podstawie którego opracowano raport, zapytano mieszkańców Polski o obawy dotyczące chorób oraz postawy zdrowotne.
W wyniku analizy odpowiedzi zaobserwowano, że istnieje bardzo zróżnicowany poziom strachu związany z chorobami uznanymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za aktualne zagrożenia dla globalnego zdrowia. Jednocześnie, biorąc pod uwagę czynniki demograficzne, takie jak: płeć, wiek, miejsce zamieszkania, dochód i wykształcenie, zauważono niedostateczną ilość podejmowanych działań profilaktycznych, które mogą uchronić przed zachorowaniem na te choroby. Ten paradoksalny wynik badania sugeruje, że pomimo stosunkowo dużych obaw przed chorobami, Polki i Polacy mają trudności w przekładaniu strachu na konkretne prozdrowotne decyzje i zachowania.
Z jednej strony, intensywny lęk przed chorobami może prowadzić do unikania diagnozy i badań profilaktycznych, co z kolei skutkuje opóźnieniem w wykrywaniu i leczeniu potencjalnych schorzeń. Z drugiej strony brak lęku czy też zbyt niska świadomość ryzyka może prowadzić do lekceważenia symptomów i ignorowania zagrożeń, co z kolei sprzyja późnemu rozpoznawaniu chorób oraz zmniejsza skuteczność działań profilaktycznych
– komentuje dr n. hum. Tomasz Sobierajski, kierownik Ośrodka Badań Socjomedycznych.
Jakich chorób boimy się najbardziej i dlaczego?
Największym źródłem obaw Polek i Polaków biorących udział w badaniu okazała się choroba nowotworowa, na którą wskazało 62 proc. badanych. Budzi ona lęk wśród ludzi niezależnie od ich wieku, miejsca zamieszkania czy płci.
Tuż za nowotworami uplasowały się udary mózgu (wskazało je 51 proc. badanych), choroba Alzheimera (47 proc. badanych) i przewlekłe choroby rzadkie (45 proc. badanych). Zbliżony odsetek respondentów boi się zachorowania na chorobę wieńcową (37 proc.) i depresję (36 proc.). Nieznacznie mniej (35 proc.) czuje lęk przed zachorowaniem na cukrzycę.
Marskość wątroby (30 proc.), otyłość (25 proc.) czy HIV/AIDS (24 proc.) to choroby, które również budzą strach, ale w znacznie mniejszym stopniu. Jeszcze mniej osób obawia się zachorowania na grypę (20 proc.) i COVID-19 (20 proc.).
Strach przed niepełnosprawnością i brakiem pieniędzy na leczenie
W badaniu zapytano również respondentów, czego w związku z chorobą obawiają się w największym stopniu. Wyniki jednoznacznie wskazują, że główną obawą społeczeństwa jest niepełnosprawność spowodowana chorobą — obawia się jej 72 proc. uczestników badania.
Na drugim miejscu znalazła się troska o finanse związane z leczeniem, która została wskazana przez 71 proc. respondentów i respondentek. Wyraźnie widać, że aspekty ekonomiczne związane z opieką zdrowotną stanowią istotny element obaw społeczeństwa.
W dalszej kolejności na liście obaw zdrowotnych istotną obawą jest uzależnienie od innych (67 proc.), strach przed utratą niezależności i koniecznością polegania na pomocy innych osób.
Znacząca liczba ankietowanych obawia się w związku z chorobą utraty dochodu (61 proc.) oraz tego, że w wyniku choroby nie będą w stanie zaopiekować się bliskimi (57 proc.).
Śmierci, która jest naturalną obawą w obliczu poważnych chorób, obawia się 56 proc. Polek i Polaków. Bardzo ważnym aspektem, który również pojawił się w badaniu, jest strach przed samotnością spowodowaną chorobą, którą wskazało 50 proc. respondentów i respondentek.
Strach przed chorobą nie przekłada się na dbałość o profilaktykę
Pomimo ogromnego lęku przed chorobami i obaw, które są związane z zachorowaniem na nie, wiele osób przyznało, że nie podejmują działań prewencyjnych mających na celu ich uniknięcie.
Pozytywnym wynikiem badania jest to, że trzy czwarte (75 proc.) ankietowanych zadeklarowało, iż w ciągu ostatniego roku wykonało podstawowe badania krwi. Jednak zaledwie co druga osoba (52 proc.) poddała się badaniom profilaktycznym, co wskazuje na potrzebę edukacji zdrowotnej i promocji badań mających na celu wczesne wykrywanie potencjalnych zagrożeń zdrowotnych, których Polki i Polacy się obawiają.
