Epizodyczne, radykalne zmiany nastroju, polegające na ciągłym balansowaniu pomiędzy stanami depresji i manii, to cecha charakterystyczna choroby afektywnej dwubiegunowej, nazywanej w przeszłości cyklofrenią i chorobą maniakalno-depresyjną. Czym się objawia i na czym polega jej leczenie?
Choroba afektywna dwubiegunowa (w skrócie ChAD) rozpoczyna się najczęściej w młodym wieku. Jeszcze przed 35. rokiem życia możliwe jest zaobserwowanie pierwszych objawów, mogących wskazywać na obecność tego zaburzenia. Charakteryzuje się ono występowaniem epizodów depresji, manii/hipomanii lub epizodów mieszanych, pomiędzy którymi zwykle pojawiają się tzw. okresy remisji, kiedy zanikają wszystkie objawy bądź utrzymują się tylko nieliczne z nich, o niewielkim nasileniu. Jak podkreślają psychiatrzy, różnym fazom ChAD towarzyszą odpowiednie dla nich modyfikacje funkcji poznawczych i behawioralnych, a także procesów fizjologicznych.
Wywoływane przez ChAD epizody radykalnych zmian stanu psychicznego cechuje bardzo duża nawrotowość. Przyczynia się to do powstania poważnych komplikacji w codziennym funkcjonowaniu chorej osoby na wielu płaszczyznach. Ludziom cierpiącym na zaburzenia afektywne dwubiegunowe trudniej jest realizować ich potencjał intelektualny oraz odnaleźć się w strukturach społecznych, do czego zaliczają się m.in. relacje rodzinne czy życie zawodowe. Pogorszeniu często ulega także ich kondycja ekonomiczna.
W zależności od przyjętych kryteriów rozpoznania szacuje się, że ChAD dotyczy 0,4-1,5% światowej populacji.
Choroba afektywna dwubiegunowa — faza manii
Jednym z epizodów występujących u osób chorych na ChAD jest epizod manii. Charakteryzuje się on występowaniem silnych objawów związanych ze skrajnym podwyższeniem nastroju. Wśród osób przechodzących przez fazę manii można zaobserwować wygórowaną samoocenę, impulsywne działanie i zwiększony poziom aktywności. Dodatkowo, ludziom znajdującym się w okresie maniakalnym często towarzyszy rozproszenie uwagi oraz wysoki poziom drażliwości. Bardzo często wykazują one również zmniejszone zapotrzebowanie na sen, a także brak apetytu powodujący znaczną utratę wagi.
Hipomania to stan porównywalny do manii, jednak towarzyszące mu objawy występują w mniejszej ilości i o mniejszym nasileniu. Trwa on także o wiele krócej i szybciej można go zdiagnozować (zdarza się jednak, że do zdiagnozowania manii wystarczy jeden dzień, jeżeli pacjent jest hospitalizowany lub trwającemu epizodowi towarzyszą cechy psychotyczne, takie jak np. urojenia czy omamy). Podobnie jak w przypadku mani, podczas okresu hipomaniakalnego u pacjenta dochodzi do podwyższenia nastroju i napędu psychoruchowego, natomiast zachowania te można bardziej kontrolować, a nawet – przynajmniej częściowo – krytycznie do nich podchodzić, co jest znacznie utrudnione przy skrajnie maniakalnej fazie.
Co ważne, profesjonalną diagnozę jest w stanie wydać jedynie wykwalifikowany specjalista, posiadający odpowiednią wiedzę z zakresu psychiatrii. Dzięki jego opinii możliwe jest skuteczne zidentyfikowanie problemu, z którym zmaga się pacjent i którego leczenia należy się podjąć. Tego rodzaju wsparcie można otrzymać także w Klinikach Terapii Allenort.
Choroba afektywna dwubiegunowa – faza depresji
Epizod depresji wiąże się z przewlekłym, długotrwałym obniżeniem nastroju. Osobom cierpiącym na depresję towarzyszy silne uczucie smutku i przygnębienia, a także poczucie beznadziejności. Znajdując się w fazie depresji, człowiek przestaje interesować się przyjemnymi dla niego czynnościami, rozwijaniem pasji. Trudno jest mu również skoncentrować się na codziennych, rutynowych obowiązkach domowych, zawodowych itd. Epizod ten przyczynia się także często do dużych wahań masy ciała, wynikających m.in. z niewystarczającego lub nadmiernego spożywania posiłków lub nieodpowiedniego stylu życia. Depresja wiąże się też z nieregularnym rytmem snu – osoby przechodzące tę fazę często cierpią na bezsenność bądź nieustannie są senne, zmęczone.
Elementem depresji, na który szczególnie należy zwrócić uwagę, jest ryzyko wystąpienia myśli samobójczych. W przypadku zaobserwowania, kiedy dana osoba zaczyna np. mówić o śmierci lub samobójstwie, należy zagwarantować jej odpowiednie wsparcie w postaci rozmowy i obecności. Warto także zaproponować konsultację ze specjalistą, co jest najbardziej skuteczną i bezpieczną formą radzenia sobie z problemami o podłożu psychicznym.
Choroba afektywna dwubiegunowa — faza mieszana
Osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową mogą doświadczyć fazy, podczas której występują zarówno objawy depresji, jak również manii lub hipomanii. W psychiatrii okres ten nazywany jest epizodem mieszanym. Przechodząc przez ten stan, pacjent może doświadczyć np. skrajnego obniżenia nastroju i spowolnienia psychoruchowego, którym jednocześnie towarzyszy gonitwa myśli, niepokój i wysoki poziom drażliwości. Z drugiej strony, osoba wykazująca nadmiernie wysoką aktywność może odczuwać przy tym przewlekłe poczucie smutku, utraty sensu życia, a także mieć myśli samobójcze.
Każdy epizod wywołany z powodu ChAD jest bardzo groźny dla zdrowia i życia. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku odnotowania niepokojących sygnałów np. ze strony bliskiej osoby, mogących świadczyć o pojawieniu się tej choroby, zagwarantować jej odpowiednie wsparcie, rozmawiać z nią o tym, co w danym momencie odczuwa i postarać się namówić ją do skorzystania z pomocy psychiatrycznej. Pomoc specjalisty jest kluczowa przy właściwym zdiagnozowaniu choroby i sprawnym reagowaniu na fazy manii, hipomanii, depresji lub epizody mieszane. Co ważniejsze, to właśnie specjalista jest w stanie dobrać odpowiedni sposób leczenia, który zadba o każdą indywidualną potrzebę pacjenta zmagającego się z tego typu zaburzeniami.
Choroba afektywna dwubiegunowa – cel, przebieg i czas trwania leczenia
Głównym celem leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej jest uzyskanie tzw. remisji, czyli okresu, podczas którego nie występują żadne objawy skrajnego podwyższenia czy obniżenia nastroju. O remisji mówi się także, kiedy utrzymują się jedynie nieliczne symptomy, a stopień ich nasilenia jest minimalny. Uzyskanie tego stanu pozwala na ustabilizowanie nastroju i zmniejszenie intensywności obecnie trwającego epizodu, dzięki czemu leczonej osobie łatwiej będzie powrócić do normalnego funkcjonowania. Im wcześniej uda się zidentyfikować nowe epizody i zyskać kontrolę nad towarzyszącymi im zaburzeniami, tym szybciej i skuteczniej można reagować na nawroty choroby i skrajne zmiany zachowań pacjenta.
Leczenie ChAD jest procesem długotrwałym, ze względu na przewlekły i powracający charakter tej choroby. Obejmuje ono leczenie zarówno pierwszego epizodu, jak również kolejnych nawrotów zaburzeń, a także leczenie profilaktyczne, którego celem jest podtrzymywanie okresów remisji. Pacjent znajdujący się pod opieką specjalisty uczy się m.in. odpowiednio zarządzać stresem i zadbać o higienę snu, a także zachęcany jest do regularnej aktywności fizycznej (najlepiej pod nadzorem fizjoterapeuty).
Bardzo ważne jest, aby terapia zaburzeń afektywnych dwubiegunowych była kompleksowa i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. W Klinikach Terapii Allenort chorzy mogą liczyć na kompleksowe wsparcie specjalistyczne, zarówno w zakresie farmakoterapii, jak również psychoedukacji oraz psychoterapii. Maja również zapewnioną prywatność i intymność, co jest niezwykle istotne w skutecznym leczeniu.
Źródło: materiał ekspercki Allenort
