Wątroba jest niczym fabryka, w której odbywają się liczne, bardzo ważne dla naszego organizmu, procesy.
Ważący prawie 2 kg narząd pochłania i neutralizuje szkodliwe substancje (trucizny, leki alkohol), wytwarza związki potrzebne do prawidłowego krzepnięcia krwi, gromadzi i w razie infekcji stopniowo uwalnia żelazo, witaminy oraz substancje energetyczne (tłuszcze, węglowodany), zamienia to, co jemy na składniki odżywcze (np. skrobię na cukier).
Jednocześnie wątroba jest narządem, wokół którego narosło wiele mitów. Najwyższa pora się z nimi rozprawić.
- Na wątrobę chorują wyłącznie alkoholicy i osoby zarażone wirusowym zapaleniem wątroby.
To prawda, że długotrwałe i nadmierne picie alkoholu oraz wirusowe zapalenia wątroby przyczyniają się do uszkadzania tego narządu. Jednak jest wiele innych czynników, które mu szkodzą. Należą do nich m.in. otyłość, cukrzyca typu 2 i zespół metaboliczny. Czynniki te są w znacznym stopniu związane z występowaniem niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD), która stanowi obecnie najczęstszą chorobę wątroby w krajach wysoko rozwiniętych. Przypadki zachorowania odnotowuje się we wszystkich grupach wiekowych, również wśród dzieci i młodzieży. Przyjmuje się, że w Polsce na niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby choruje nawet 6 mln osób.
- Głodówka i detoks poprawiają funkcjonowanie wątroby.
Panuje przekonanie, że „oczyszczanie” organizmu przy pomocy specjalnych programów oczyszczających lub głodówki wspomaga pracę wątroby. Nic bardziej mylnego. Podczas stosowania głodówki dochodzi do wielu zaburzeń w funkcjonowaniu różnych narządów, nie tylko wątroby, ale i serca, nerek i jelit, a także zaburzeń wodno-elektrolitowych. Szczególnie niebezpieczny jest niedobór magnezu, potasu i sodu.
- Wątroba to narząd, który boli.
To nieprawda. Wątroba jest nieunerwiona, więc nie może boleć. Dolegliwości odczuwane jako „ból wątroby” mogą wynikać z powiększenia tego narządu i rozciągnięcia otaczającej go torebki – otrzewnej. Ona jest unerwiona, więc jej napięcie może sprawiać ból. Ból może być też spowodowany uciskiem powiększonej wątroby na sąsiednie narządy.
- Wątroba jest zdrowa, bo nie daje żadnych objawów chorobowych.
Choroby wątroby często przebiegają bezobjawowo. Przykładem jest marskość wątroby, która w pierwszej fazie może rozwijać się podstępnie, przez długi czas nie powodując żadnych dolegliwości . W przypadku wirusowego zapalenia wątroby jest podobnie – większość chorych nie odczuwa niepokojących objawów, a do wykrycia zakażenia najczęściej dochodzi przypadkiem, np. podczas badań okresowych . Również stłuszczenie wątroby przebiega zwykle bezobjawowo.
Dlatego warto się badać, zwłaszcza jeżeli należymy do grupy ryzyka, czyli mamy nadwagę, cukrzycę, spożywamy dużo alkoholu, źle się odżywiamy, przyjmujemy leki przez długi czas. Do diagnostyki schorzeń wątroby wykorzystuje się m.in. badania krwi. Oznacza się w niej poziom aminotransferazy alaninowej (ALT) oraz asparaginianowej (AST), fosfatazy zasadowej (ALP), Gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP) oraz bilirubiny. Warto pamiętać, że do uszkodzenia wątroby nie dochodzi z dnia na dzień, zazwyczaj jest to proces trwający latami.
- Stłuszczenie wątroby to problem pijaków i alkoholików.
Stłuszczenie wątroby jest procesem, polegającym na zwiększonym odkładaniu się związków tłuszczowych w komórkach tego narządu. W warunkach prawidłowych tłuszcz stanowi 3–5% masy wątroby, jednak gdy odsetek ten przekracza 5%, rozpoznaje się stłuszczenie wątroby.
W wielu przypadkach za rozwój tego schorzenia odpowiada picie alkoholu. Nie jest to jednak jedyny czynnik zwiększający ryzyko stłuszczenia wątroby. Poza nim wymienia się również leki, wirusy, toksyny, cukrzycę typu 2, otyłość, zespół metaboliczny oraz choroby o podłożu genetycznym.
