U 80 proc. pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego stres powoduje nasilenie objawów tej choroby. Na szczęście można ją leczyć. Jak?
Stres jest nieodłącznym elementem naszego życia. Jesteśmy narażeni na jego oddziaływanie na każdym kroku. Współczesny styl życia, pośpiech, wielozadaniowość i nadmiar obowiązków nie wpływają korzystnie na organizm. Jeśli stan napięcia nerwowego utrzymuje się długo, skutki przewlekłego stresu odbijają się na układzie odpornościowym i potrafią zaostrzać objawy wielu chorób.
– Sytuacja, z którą przyszło nam się zmierzyć, epidemia koronawirusa, zaskoczyła nas wszystkich i wpłynęła na nasze zorganizowane życie. Wiele osób musiało zmienić swoją codzienność, styl pracy, do tego doszły dodatkowe obowiązki w postaci zdalnego nauczania dzieci i opieki nad nimi, a jednocześnie pracy zawodowej. Izolacja społeczna, zamknięcie w domu, brak osobistego kontaktu z bliskimi i niepewność tego, co będzie dalej, wywoływały dodatkowe napięcie, co przełożyło się na poddanie naszych organizmów działaniu długotrwałego stresu – mówi psycholog Kamila Sitkowska.
Silny stres może mieć wpływ na nasilenie dolegliwości bólowych oraz zaburzenia rytmu wypróżnień. Ponad połowa pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego, która zgłasza się do lekarza, ma depresję i stany lękowe. Mogą one nasilać bóle brzucha nawet przy niedużych zaburzeniach jelitowych. Stres może zaburzać perystaltykę jelit.
– Dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego są bardzo często połączone ze stanem psychicznym pacjenta. Długotrwały stres, zmęczenie, depresja mogą być zarówno przyczyną, jak i efektem problemów z jelitami. Ja zazwyczaj zalecam pacjentom, aby zadbali nie tylko o właściwą diagnostykę, farmakoterapię i dietę, ale także o równowagę psychiczną. Czasami pomocna może być wizyta u specjalisty – psychologa lub psychiatry, który zaleci odpowiednie postępowanie. Również zajęcia relaksacyjne, takie jak joga oraz inne formy regularnego, codziennego relaksu, mogą korzystnie wpłynąć na redukcję stresu, co skutkuje poprawą funkcjonowania naszych jelit – tłumaczy Kamila Sitkowska.
Czym jest zespół jelita nadwrażliwego?
Do rozpoznania zespołu jelita nadwrażliwego stosowane są kryteria diagnostyczne zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego (Kryteria Rzymskie IV), opublikowane w maju 2016 roku. Zespół jelita nadwrażliwego jest definiowany jako nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który spełnia co najmniej 2 z 3 kryteriów:
- związany jest z wypróżnieniem;
- związany jest ze zmianą częstości wypróżnień (biegunka lub zaparcie);
- związany jest ze zmianą konsystencji stolca.
Jeśli na dwa z tych trzech pytań odpowiedź będzie twierdząca, pozwala to na rozpoznanie zespołu jelita nadwrażliwego, pod warunkiem, że objawy choroby utrzymują się dostatecznie długo, czyli przynajmniej 3 miesiące. Aby upewnić się, że nie są one wynikiem innej choroby, lekarze zalecają czasem wykonanie badań laboratoryjnych krwi lub stolca, w niektórych przypadkach konieczne może być także wykonanie kolonoskopii.
– Zespół jelita nadwrażliwego to obecnie bardzo częsta diagnoza w moim gabinecie. Szacuje się, że objawy występują u 10-20 proc. osób dorosłych, a kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni. Ze względu na brak jednoznacznych badań, które potwierdzają tę jednostkę chorobową, diagnozę należy opierać na analizowaniu objawów oraz wykluczeniu innych chorób – tłumaczy dr Anna Pawłowska, lekarz rodzinny.
Co może pomóc w pozbyciu się przykrych dolegliwości jelitowych?
Okazuje się, że zespół jelita nadwrażliwego dwa razy częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Pacjentki borykają się z bólami brzucha, uporczywymi biegunkami i/lub wzdęciami. Wiele kobiet boi się wychodzić z domu, gdy nasilają się u nich objawy zespołu jelita nadwrażliwego.
Jak podkreśla dr Anna Pawłowska, podczas leczenia zespołu jelita nadwrażliwego niezwykle ważna jest odpowiednia dieta, należy zadbać również o regularną aktywność fizyczną oraz ćwiczenia relaksacyjne, które pozwolą opanować stres. – Na rynku dostępna jest duża grupa leków stosowanych w tym schorzeniu. Leki te mają różne mechanizmy działania i należy dobierać je adekwatnie do dominujących objawów – tłumaczy.
Jednym z leków o potwierdzonej skuteczności w leczeniu zespole jelita nadwrażliwego jest mebeweryna – substancja czynna działająca w obrębie jelit. Do niedawna dostępna była wyłącznie na receptę. Teraz można ja kupić w aptece bez recepty.
Nie tylko leki i dieta
– Często przychodzą do mnie osoby, które cierpią na problemy z jelitami. Mają uporczywe wzdęcia i bóle brzucha, często zaburzenia rytmu wypróżnień. Dodatkowo, kiedy pojawia się silne napięcie, np. stres wywołany pracą, czasem są to prozaiczne sytuacje, takie jak zdenerwowanie spowodowane podróżą, wyjazdem, wtedy objawy nasilają się. Zalecam proste ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne, aby obniżyć poziom stresu u takich osób – wyjaśnia Wojciech Stachura, fizjoterapeuta i trener jogi.
Zespół jelita nadwrażliwego wzmaga stany depresyjno-lękowe, które też mogą być jedną z przyczyn choroby. Połączenie mózgu i jelit (oś mózgowo – jelitowa) działa w dwie strony. Sygnały wysyłane są zarówno z mózgu do jelit, jak i z jelit do mózgu.
Edukacja i wsparcie osób cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego to główne cele kampanii “Uspokój jelita”. Więcej informacji na jej temat można znaleźć na profilu “Uspokój jelita” na FB.
