Sytuacja osób starszych w Polsce wciąż się pogarsza. Rok temu, kiedy Koalicja “Na pomoc niesamodzielnym” po raz pierwszy przeprowadziła badanie opinii wśród swoich podopiecznych, 8 na 10 z nich zdarzyło się nie wykupić leków na receptę. Tegoroczne badanie pokazuje, że jest jeszcze gorzej!
Polski senior 2023 oszczędza już nie tylko na wykupieniu leków (69 proc.), ale nawet na jedzeniu (79 proc.)! Często rezygnuje też z zakupu odzieży (61 proc.). Najrzadziej próbuje natomiast zaoszczędzić na opłatach za mieszkanie, prąd i gaz (15 proc.). Aż 98,5 proc. badanych przyznało, że sytuacja gospodarcza w Polsce odbija się niekorzystnie na sytuacji osób starszych.
Pogorszył się również ich dostęp do świadczeń medycznych — taką opinię wyraziło aż 97,8 proc. respondentów. Największym problemem są dla nich zbyt wysokie ceny leków na receptę oraz czas oczekiwania na świadczenia medyczne. Aż 86 proc. seniorów nie ma właściwego dostępu do opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, a 82 proc. do opieki instytucjonalnej — przykładowo na miejsce w zakładzie opiekuńczo-leczniczym trzeba czekać w naszym kraju średnio od 8 miesięcy do 1,5 roku. Na wizytę u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej muszą czekać zwykle około 1-2 tygodni (67 proc.), a czasem dłużej (8 proc.), natomiast na wizytę u lekarza specjalisty średnio około 3 miesięcy. 88 proc. respondentów nie ma dostępu do pielęgniarskiej opieki domowej — czas oczekiwania po wypisaniu ze szpitala wynosi nawet 6-9 miesięcy! A o rehabilitacji mogą tylko pomarzyć – 94 proc. respondentów oceniło czas oczekiwania na zabiegi jako stanowczo zbyt długi lub zbyt długi.
Czytaj też: Co dalej z opieką długoterminową? Rozpoczyna się 2-dniowa konferencja w Warszawie
Teleporada nie jest dobrym rozwiązaniem dla osób starszych i z pewnością nie zastąpi osobistej wizyty u lekarza. Z takiej formy korzysta chętnie tylko 4 proc. respondentów. 37 proc. robi to sporadycznie, a 80 proc. woli wizytę stacjonarną w placówce medycznej.
Tak źle jeszcze nie było
Od wielu lat organizacje pozarządowe zwracają uwagę na pogarszającą się sytuację osób starszych w Polsce. Jednak — jak podkreślają — tak źle jak teraz, jeszcze nie było. Bo też od lat nie notowaliśmy tak wysokiej inflacji i podwyżek cen.
– Sytuacja seniorów zaczęła się znacząco pogarszać po okresie COVID-19 – podkreśla Magdalena Osińska-Kurzywilk, prezes Koalicji “Na pomoc niesamodzielnym”. Badanie, które przeprowadziła Koalicja, pokazuje dobitnie, że sytuacja gospodarcza w Polsce ma bezpośrednie przełożenie na sytuację ekonomiczną i zdrowotną osób starszych, zwłaszcza tych po 70. roku życia.
– Nie może być takiej sytuacji, w której pacjent-senior wybiera między lekami a rachunkami za prąd i gaz oraz zakupami artykułów spożywczych — mówi Grzegorz Błażewicz, zastępca rzecznika praw pacjenta.
27 marca Rada Organizacji Pacjentów przy Rzeczniku Praw Pacjenta wystosowała apel do Ministra Zdrowia o obniżenie wieku pacjentów uprawnionych do otrzymywania bezpłatnych leków z 75+ do 70+.
“Przed nami trudny czas, kryzys gospodarczy, który coraz mocniej odczuwają seniorzy, osoby niesamodzielne i przewlekle chore, które dokonują dramatycznych wyborów, często rezygnując z wykupienia recept na leki ze względu na oszczędności”. Rozszerzenie dostępu do darmowych leków o młodszą populację seniorów było już kilkukrotnie zapowiadane. Dlatego apelujemy, aby problem ten został poddany dyskusji i zrealizowany możliwie szybko poprzez przyjęcie stosownego przepisu prawa. Pragniemy podkreślić, że naszą intencją jest dyskusja o systemowym rozwiązaniu, poprawiającym dostęp seniorów do świadczeń oraz odciążającym ich budżety domowe. W tle trudnej sytuacji gospodarczej, wzrostu cen żywności oraz energii byłaby to znacząca pomoc dla wielu osób” – czytamy w apelu, pod którym podpisało się 51 fundacji i stowarzyszeń.
Opieka koordynowana z udziałem farmaceutów
Zdaniem prof. Katarzyny Wieczorowskiej-Tobis, geriatry, przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, która doskonale rozumie problemy seniorów również dlatego, że jest jednym z nich, potrzeby tej grupy wiekowej są bardzo różne. Ale dla wszystkich najważniejszy jest dostęp do opieki koordynowanej z silną pozycją lekarza rodzinnego na czele.
– Lekarz rodzinny jest dla seniora niczym geriatra pierwszej linii — przypomina.
Ważną rolę w tej opiece powinni odgrywać farmaceuci, mający ogromną wiedzę na temat leków i wystarczające doświadczenie, by wziąć na siebie odpowiedzialność za farmakoterapię osób starszych. – 30 proc. wizyt w podstawowej opiece zdrowotnej i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej to wynik nieprawidłowo dobranych leków — przyznaje prof. Katarzyna Wieczorowska-Tobis.
Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej, zwraca uwagę na jeszcze jeden problem — jest nim polipragmazja. Seniorzy, przyjmując jednocześnie wiele leków na różne schorzenia, często ich nadużywają i narażają się na skutki niekorzystnych interakcji między nimi. Na wydanie tańszego zamiennika zapisanego na recepcie leku nie zgadzają się, bo uważają, że im nie pomoże, mimo zawiera tę samą substancję czynną co droższy oryginał. Wierzą natomiast we wszechobecną reklamę leków w mediach i są święcie przekonani, że to, co reklamowane, jest najlepsze. – Czasem odstawiają leki i sięgają po reklamowane suplementy, bo wydaje im się, że mają lepsze działanie, choć suplementy to nie leki — tłumaczy Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.
Prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej również opowiada się za wprowadzeniem opieki koordynowanej, w której będzie miejsce dla farmaceutów. – Minister zdrowia powinien wykorzystać umiejętności i kompetencje innych zawodów medycznych — mówi.
11 maja w Warszawie odbyła się debata “W trosce o polskich seniorów”, na której omówiono wyniki badania przeprowadzonego przez Koalicję “Na pomoc niesamodzielnym”. W badaniu wzięło udział 500 podopiecznych Koalicji, ale także opiekunów medycznych i opiekunów nieformalnych, przedstawicieli placówek opieki długoterminowej oraz ich mieszkańców, fundacji i stowarzyszeń, administracji rządowej i samorządowej, lekarzy, pielęgniarek i fizjoterapeutów.
