Instytut Matki i Dziecka rozpoczyna pierwsze w Polsce kompleksowe badanie ukierunkowane na zapobieganie nadwadze, otyłości oraz podwyższonemu ciśnieniu wśród dzieci w wieku 7 lat.
Występowanie nadwagi i otyłości wśród dzieci to problem narastający od wielu lat. Jak wykazały wyniki badań prowadzonych przez Instytut Matki i Dziecka w 2021 roku wśród polskich uczniów, przedstawione w raporcie “Zdrowe dzieci w pandemii COVID-19”, problem ten szczególnie nasilił się w okresie pandemii, kiedy dzieci podczas izolacji spędzały większość czasu w domu.
Występowanie nadwagi i otyłości u dzieci podwyższa ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych, szczególnie takich jak cukrzyca czy nadciśnienie. Zespół Instytutu Matki i Dziecka w ramach projektu DINO-PL (Diagnoza-Interwencja-Nadciśnienie-Otyłość), rozpocznie w tym roku kompleksowe badanie prospektywne wśród dzieci w wieku 7 lat, którego celem jest zapobieganie nadwadze, otyłości oraz podwyższonemu ciśnieniu tętniczemu krwi wśród dzieci.
Instytut Matki i Dziecka we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia koordynuje w Polsce Europejski Projekt Monitorowania Otyłości u Dzieci pod nazwą Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI), realizowany w ramach Narodowego Programu Zdrowia. Obecnie uczestniczy w nim ponad 40 krajów z Europy. W Polsce odbyły się już trzy edycje — w 2016, 2018 oraz 2021 roku. Jak wykazały ostatnie badania przeprowadzone w ramach polskiej edycji tego projektu pod nazwą DINO-PL (Diagnoza-Interwencja-Nadciśnienie-Otyłość), częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci 8-letnich zwiększyła się z 32,2% w 2018 roku do 35,3% w 2021 roku i jest to jeden z najwyższych odsetków w Europie.
Wyniki badań prowadzonych przez zespół Instytutu Matki i Dziecka w latach 2016 i 2018 zostały uwzględnione w publikacji “Nature” (https://www.nature.com/articles/s41586-023-05772-8), w której znalazły się badania pochodzące łącznie z 200 krajów. Artykuł dotyczy zmniejszających się korzyści życia w mieście dla wzrostu i rozwoju dzieci i młodzieży. Na podstawie danych pochodzących od 71 milionów uczestników wykazano, że w 1990 roku dzieci i młodzież (5-19 lat) mieszkające w miastach były wyższe od swoich wiejskich rówieśników w niemal wszystkich krajach o wysokim dochodzie.
Z publikacji dowiadujemy się również m.in., że do 2020 roku w większości krajów zmniejszyła się przewaga dotycząca wzrostu dzieci i młodzieży w miastach, natomiast w wielu krajach o wysokim dochodzie zaobserwowano zmianę tej przewagi na rzecz dzieci i młodzieży mieszkających na wsi, a wskaźnik masy ciała BMI wzrósł nieco bardziej w miastach niż na terenach wiejskich.
Polskie dzieci znajdują się w pierwszej dziesiątce krajów o największym odsetku występowania otyłości w grupie 33 krajów europejskich, które brały udział w piątej rundzie badania COSI WHO w latach 2018-2020. Jak wykazały badania przeprowadzone przez IMiD w 2021 roku, podczas COVID-19, już aż 35,3 % dzieci w wieku wczesnoszkolnym zmaga się z nadwagą lub otyłością.
– Dane te są bardzo niepokojące, a ich skala przeraża. Przyglądając się tym statystykom, możemy obawiać się, że kiedy wkroczą oni w wiek dorosły, narażeni będą na choroby typu np. cukrzyca. Dlatego zależy nam na zbudowaniu długoterminowego projektu polegającego na obserwacji kohorty dzieci w wieku wczesnoszkolnym i przygotowaniu rekomendacji, które pozwolą zatrzymać galopującą epidemię otyłości i nadwagi — mówi prof. dr hab. n. med. i o zdr. Anna Fijałkowska, kierownik projektu DINO-PL, zastępca dyrektora ds. nauki IMiD, kierownik Zakładu Kardiologii IMiD, członek Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk.
Projekt DINO-PL realizowany jest przez specjalistów Zakładu Zdrowia Dzieci i Młodzieży IMiD w ścisłej współpracy z Zakładem Żywienia oraz Zakładem Genetyki Medycznej IMiD, a przede wszystkim z pielęgniarkami szkolnymi z całej Polski. W 2023 roku w ramach projektu DINO-PL przeprowadzone zostaną po raz pierwszy badania kohortowe na próbie 1000 dzieci z ponad 100 szkół z miast i wsi w całej Polsce. Badania obejmować będą informację na temat stylu życia dzieci, wzrostu, masy ciała, obwodu talii i bioder oraz ciśnienia tętniczego krwi. Wykonane zostaną u uczniów również podstawowe badania, w tym morfologia, badanie ogólne moczu oraz badania molekularne pod kątem występowania otyłości i podwyższonego ciśnienia krwi. Zanonimizowane dane posłużą do opracowań naukowych, a w przyszłości mogą przyczynić się do opracowania np. terapii leczniczych.
W kolejnych latach, w roku szkolnym 2024/2025, planowane jest ponowne wykonanie badań w tej samej grupie uczniów — badanie prospektywne kohorty wyłonionej w 2023 roku. Wyniki badań prowadzonych przez IMiD posłużą opracowaniu programu profilaktyki nadwagi i otyłości oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Zadanie realizowane jest ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, finansowanego przez Ministra Zdrowia.
