Oznaczenie PSA jako populacyjne badanie przesiewowe wykorzystywane jest tylko na Litwie i w Kazachstanie. Większość krajów zachodnioeuropejskich i Stany Zjednoczone zalecają wykonywanie PSA tylko po rozmowie z pacjentem przedstawiającej korzyści i wady metody.
Swoisty antygen gruczołu krokowego (prostate specific antygen, PSA) jest enzymem wytwarzanym przez komórki gruczołu krokowego. Jego stężenie wzrasta w stanach zapalnych, przeroście lub raku gruczołu krokowego oraz po niektórych ingerencjach w jego sąsiedztwie (np. po badaniu per rectum lub cewnikowaniu pęcherza moczowego).
Głównym zarzutem wobec populacyjnych badań PSA jest nadrozpoznawalność tzw. niemych klinicznie nowotworów, które nie ujawniłyby się do końca życia chorego. Pozytywny wynik badania, pomimo braku dolegliwości i istotności klinicznej dla chorego, skutkuje wykonaniem inwazyjnych procedur diagnostycznych oraz terapeutycznych, których można by uniknąć.
Obecne zalecenia U.S. Preventive Services Task Force — amerykańskiego niezależnego panelu ekspertów w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej i profilaktyki, który systematycznie przegląda dowody skuteczności i opracowuje zalecenia dotyczące badań profilaktycznych — jednoznacznie odradzają wykonywania przesiewowych badań PSA w populacji powyżej 70. roku życia. Mimo oficjalnych wytycznych i stanowisk towarzystw naukowych, w Wielkiej Brytanii u osób po 80. roku życia dwukrotnie częściej wykonuje się badania PSA niż u mężczyzn 50-letnich. Podobnie jest we Francji, Włoszech, Niemczech i Irlandii, gdzie udział chorych po 70. roku życia poddawanych rutynowym badaniom PSA jest wysoki.
Czytaj też: Co zamiast biopsji prostaty?
W najnowszej publikacji w BMJ panel ekspertów sugeruje zastąpienie ogólnodostępnych badań PSA kompleksowym modelem opartym na ryzyku. Jego główne założenia obejmują wykonywanie badań w grupie wiekowej 50-70 lat tylko u chorych wysokiego ryzyka lub z podejrzanymi objawami, uzależnienie odstępów pomiędzy badaniami od stężenia PSA, odstąpienie od kontynuacji oznaczeń u osób z niskimi wartościami enzymu, wykonywanie biopsji tylko u osób z ryzykiem agresywnej choroby potwierdzonym w drugim niezależnym badaniu (np. rezonansie magnetycznym) oraz leczenie nowotworu tylko w przypadku raków o wysokim stopniu w skali Gleasona.
Źródło: Polska Liga Walki z Rakiem, www.bmj.com
