Spośród około 3 tys. nowotworów ośrodkowego układu nerwowego około 70 proc. stanowią glejaki. Mimo ogromnego postępu w onkologii, wyniki leczenia chorych na te nowotwory mózgu wciąż nie są zadowalające. Czy badania śląskich naukowców przełamią tę złą passę?
Wśród glejaków wyróżnia się dwie grupy. W jednej są glejaki o powolnym wzroście i stosunkowo dobrym rokowaniu oraz wieloletnim okresie przeżycia, w drugiej skrajnie złośliwą postać glejaka — wielopostaciowego. Średni czas przeżycia chorego z rozpoznaniem glejaka wielopostaciowego wynosi niewiele ponad 15 miesięcy.
Najpierw operacja, potem leczenie uzupełniające
Standardem leczenia glejaka wielopostaciowego pozostaje chirurgia — radykalna resekcja guza oraz leczenie uzupełniające w postaci radio- i chemioterapii. Glejak wielopostaciowy pozostaje jednym z najbardziej opornych na leczenie i złośliwych ludzkich nowotworów.
– Niepowodzenia w leczeniu glejaka wielopostaciowego można tłumaczyć unikalną zdolnością jego komórek do hamowania odpowiedzi immunologicznej w organizmie człowieka. Główną rolę w rozpoznaniu komórki nowotworowej oraz jej zniszczeniu odgrywają limfocyty T. Rozpoznają one na powierzchni nowotworu specyficzne białka, tzw. antygeny, a następnie generują odpowiedź immunologiczną na dany antygen, mającą na celu zwalczenie komórek nowotworu. Niestety, komórki glejaka wielopostaciowego posiadają na swojej powierzchni białka nazywane „tarczą molekularną”, blokujące tzw. punkty kontroli układu immunologicznego na powierzchni limfocytów T i powodujące ucieczkę nowotworu spod nadzoru układu immunologicznego. Tak więc „tarcza molekularna” czyni komórki glejaka niewidocznymi dla układu immunologicznego gospodarza, który nie może ich zwalczać – tłumaczy dr. hab. Wojciech Kaspera z Katedry Neurochirurgii i Oddziału Klinicznego Neurochirurgii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu.
Czytaj także: Szansa na przełom w leczeniu chorych na glejaka wielopostaciowego
Nadzieja na poprawę wyników leczenia w immunoterapii
Dr hab. Wojciech Kaspera jest głównym badaczem w projekcie naukowym „Ocena odpowiedzi immunologicznej u chorych leczonych pembrolizumabem z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym mózgu (PIRG)” finansowanym przez Agencję Badań Medycznych. Jego celem jest ocena efektywności immunoterapii opartej na zastosowaniu przeciwciał monoklonalnych blokujących punkty kontroli odpowiedzi immunologicznej u pacjentów z glejakiem.
Badanie, realizowane we współpracy z Narodowym Instytutem Onkologii w Gliwicach, ma przynieść odpowiedź na pytanie, jak reagują pacjenci z nowo zdiagnozowanym glejakiem na włączenie do standardowego leczenia jednego z leków działających na punkty kontroli odpowiedzi immunologicznej – pembrolizumabu. Efektem badania może być opracowanie nowego schematu leczenia glejaka wielopostaciowego i znaczące wydłużenie czasu przeżycia chorych.
– Terapia z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontroli opiera się na nieco odmiennej filozofii podejścia do terapii guzów nowotworowych — mówi dr hab. Wojciech Kaspera. – Zakłada ona zmobilizowanie do walki z nowotworem własnego układu immunologicznego poprzez odwrócenie immunosupresyjnego oddziaływania nowotworu na nasz układ immunologiczny. Chcemy podawać pembrolizumab chorym z rozpoznanym glejakiem wielopostaciowym nie tylko w okresie pooperacyjnym, ale i przed planowanym leczeniem chirurgicznym glejaka. Mamy nadzieję doprowadzić w ten sposób do aktywacji układu immunologicznego już przed chirurgicznym usunięciem guza, a kontynuując podawanie pembrolizumabu, wzmocnić skuteczność pooperacyjnej chemio- i radioterapii. Przede wszystkim zaś mamy nadzieję na przedłużenie chorym życia – dodaje.
Rekrutacja do badania nadal trwa
Do badania włączani są chorzy, u których na podstawie wykonanych badań obrazowych został rozpoznany glejak wielopostaciowy przed wdrożeniem leczenia chirurgicznego. Zainteresowani projektem pacjenci i lekarze mogą kontaktować się z Oddziałem Klinicznym Neurochirurgii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Sosnowcu pod nr tel. 32 36 82 551.
