Od kwietnia do czerwca Facebook usunął 22,5 mln wpisów zawierających mowę nienawiści oraz 7 mln postów z fake newsami na temat pandemii COVID-19. W pierwszym kwartale 2020 r. usunięto z Facebooka 9,6 mln tego typu treści, co świadczy o tym, że zjawisko hejtu się nasila.
Hejt obecny jest zarówno w Internecie, jak i w otaczającej nas rzeczywistości. Polega na negatywnych i agresywnych komentarzach, a także wrogim odnoszeniu się do drugiej osoby. Może spowodować wiele przykrych konsekwencji.
Internet sprzyja narażeniu na mowę nienawiści
Badania wskazują, że bezpośredni kontakt z mową nienawiści miał co drugi młody człowiek w Polsce w wieku powyżej 12 lat (dane z raportu organizacji Global Dignity dotyczące hejtu wśród młodzieży). To właśnie grupa wiekowa 12-18 lat jest szczególnie na niego narażona, z uwagi na powszechność korzystania z Internetu i uwarunkowania rozwojowe związane z wiekiem, takie jak podatność na wpływy, wrażliwość na krytykę i odrzucenie, akceptację ze strony rówieśników i przynależność do grupy.
Nie jest to jednak wyłącznie problem dzieci i młodzieży. Według badań Uniwersytetu SWPS już 25 proc. dorosłych doświadczyło w swoim życiu hejtu.
Jak wpływ ma hejt na zdrowie fizyczne i psychiczne?
– Hejt ma skutki doraźne i długotrwałe. Niewątpliwie traumatyzuje, prowadzi do głębokich urazów psychicznych, problemów emocjonalnych, zaburzeń snu, zaburzeń depresyjnych i lękowych, zaburzeń zachowania, czy dolegliwości psychosomatycznych. Przyczynia się do zagrożenia życia i zdrowia w postaci samookaleczeń czy prób samobójczych, a nawet śmierci. Choć zaczyna się czasem niewinnie, od potrzeby wyrażenia własnej opinii, to bywa źródłem ogromnego cierpienia, a poradzenie sobie z bólem psychicznym przerasta niejednokrotnie możliwości zaradcze jednostki – mówi psycholog, coach i psychoterapeuta uzależnień Martyna Zagajewska z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia, która wchodzi w skład Grupy LUX MED.
Jak dodaje, w związku z coraz wcześniejszą „wirtualną inicjacją” młodego pokolenia oraz szeroką dostępnością Internetu, na dzieci i młodzież czyha wiele zagrożeń. Jednocześnie nie sposób całkowicie uchronić dziecko przed negatywnymi opiniami na jego temat. – Hejt ze względu na agresywny i obraźliwy charakter bywa klasyfikowany jako przejaw cyberprzemocy – tłumaczy ekspertka.
Jak sobie radzić z hejtem?
Według Martyny Zagajewskiej, aby jak najlepiej uodpornić się na hejt należy:
- Jak najczęściej rozmawiać z młodym człowiekiem o tym, co dzieje się w jego wirtualnym świecie, gdzie toczy się często „równoległe życie” jednostki.
- Pozbyć się odruchu natychmiastowego reagowania na wszystko, co do nas dociera. „Przebodźcowany” system nerwowy jest mniej odporny na stres. Zamiast tego warto ćwiczyć uważność i świadomie wybierać treści, którymi chcemy „karmić” nasz mózg.
- Budować zdrowe, konstruktywne nawyki, świadomie i odpowiedzialnie dbać o właściwe proporcje bycia online i offline.
- Ćwiczyć kulturę rozmowy – dialog w duchu empatii i porozumienia bez przemocy, skutecznej komunikacji opartej o język opinii i spostrzeżeń, a nie ocen. Bez komunikacji nie ma relacji, a brak relacji owocuje poczuciem samotności, które jest jednym z wyzwalaczy nienawistnych zachowań.
- Kształtować odporność psychiczną, zaczynając od wzmocnienia jej filarów: kontrola (obejmująca kontrolę emocji i poczucie sprawczości), zaangażowanie, wyzwania (umiejętność wychodzenia poza strefę komfortu i uczenie się z doświadczeń), pewność siebie.
- Wychowywać młode pokolenie w wartościach miłości, godności osobistej, odpowiedzialności za słowo i czyn, szacunku, współpracy, akceptacji, tolerancji, wolności.
- Ogniskować swoją uwagę na treściach rozwojowych i użytecznych społecznie. Stawiać granice sobie i innym, wyrażać opinie, emocje i potrzeby w sposób asertywny.
Masz prawo do obrony
Szerzeniu się hejtu w Internecie sprzyjają pozorna anonimowość sprawcy i łatwy dostęp do mniej lub bardziej anonimowej, jak i mniej lub bardziej czynnej publiczności. Jako wyraz złości często wynika z frustracji, poczucia niedocenienia, prób dowartościowania. Sama nienawiść jest najczęściej związana z poczuciem krzywdy, niesprawiedliwości, chęcią zemsty, odwetu.
Intensywny hejt może sprzyjać obniżeniu poczucia wartości danej osoby, zwiększyć odczuwany przez nią stres, nasilić poczucie niepokoju, lęku, bezradności, a nawet spowodować wystąpienie depresji. Cyfrowe prześladowanie może tym bardziej negatywnie wpłynąć na poczucie własnej wartości dziecka, jego percepcję siebie i swoich możliwości. Może również sprzyjać budowaniu obrazu świata, w którym dominuje poczucie zagrożenia, bezradności i bezwzględności.
Należy pamiętać, że hejt, który spełnia kryteria pomówienia, szkalowania lub szerzenia nienawiści, jest przestępstwem i może stanowić podstawę do wszczęcia postępowania – zarówno cywilnego, jak i karnego.
