Jaki wpływ na zdrowie uczniów ma ich status społeczno-ekonomiczny?

Jaki wpływ na zdrowie uczniów ma ich status społeczno-ekonomiczny?

Fot.: Pixabay.com

Dzieci z rodzin o niższym statusie społeczno-ekonomicznym częściej chorują na infekcje układu oddechowego i astmę. Do takiego wniosku doszli naukowcy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego po przeprowadzeniu badania na 3237 uczniach śląskich “podstawówek”.

Badanie dotyczyło zależności pomiędzy wskaźnikami nierówności społecznych a częstością występowania objawów ze strony układu oddechowego, astmy i zapalenia oskrzeli. Według naukowców na jego podstawie można stwierdzić, że częstość występowania przewlekłego kaszlu i świszczącego oddechu jest wyższa u dzieci pochodzących z rodzin o niższym statusie społeczno-ekonomicznym.

Zaobserwowany związek czynników środowiskowych, w tym obecności pleśni w domach, środowiskowego narażenia na dym tytoniowy i ogrzewania węglem z występowaniem objawów oddechowych i astmy może wynikać z sytuacji społecznej badanych, ale potrzebne są dalsze dogłębne badania, aby potwierdzić lub wykluczyć ten związek — podkreślają.

 Według Światowej Organizacji Zdrowia nierówności w zdrowiu to systematyczne różnice w stanie zdrowia różnych grup ludności. Pociągają one za sobą znaczne koszty społeczne i ekonomiczne zarówno dla jednostek, jak i społeczeństw.

Nierówności w dostępie do zdrowia

Przeciwdziałanie społecznym nierównościom w zdrowiu stanowi cel strategiczny Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 – mówi dr n. med. Agata Wypych-Ślusarska adiunkt z Zakładu  Epidemiologii Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. 

Nierówności w zakresie zdrowia wynikają z nierówności społecznych, które są efektem przynależności do różnych grup lub zajmowania różnych pozycji społecznych. Innymi słowy, nierówność społeczna oznacza nierówność w dostępie lub szansach dostępu do dóbr społecznie cenionych, takich jak dobra materialne, edukacja, władza, prestiż lub zdrowie. Ważnym czynnikiem wpływającym na nierówności zdrowotne są społeczne determinanty zdrowia, które zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia oznaczają czynniki niemedyczne, które wpływają na wyniki zdrowotne.

Są to warunki, w których ludzie rodzą się, dorastają, pracują, żyją i starzeją się oraz kombinacja różnych uwarunkowań (środowiskowych, systemowych) kształtujących warunki życia codziennego. Determinanty  stanu zdrowia różnych populacji są coraz częściej analizowane w odniesieniu do społecznych oraz środowiskowych czynników ryzyka. Są one wzajemnie powiązane i uwzględniają m.in. status społeczno-ekonomiczny, środowisko życia, w tym warunki mieszkaniowe i narażenie na zanieczyszczenie powietrza, środowisko społeczne i jego bezpieczeństwo, dostęp do opieki zdrowotnej, możliwości kształcenia i zatrudnienia — dodaje dr Agata Wypych-Ślusarska.

Astma uwarunkowana społecznie 

Astma jest chorobą, której etiologia, oprócz czynników genetycznych i środowiskowych, obejmuje także uwarunkowania społeczne. Są one związane z czynnikami środowiskowymi i najczęściej są analizowane  razem. Szacuje się, że astma może dotyczyć około 10 proc. dzieci w  Polsce, ale jej częstość występowania może się różnić w zależności od czynników środowiskowych lub społecznych. Wśród dobrze zbadanych czynników ryzyka astmy oskrzelowej są alergeny wewnętrzne i zewnętrzne, w tym środowiskowy dym tytoniowy, roztocza kurzu domowego, pleśnie, alergeny zwierzęce lub zanieczyszczenia powietrza. Mogą one być związane z sytuacją ekonomiczną konkretnych  grup, a także ich wykształceniem.

Bez dostępu do wysokiej jakości edukacji istnieje większe ryzyko bezrobocia lub nisko płatnych miejsc  pracy, co będzie w równym stopniu związane ze zdolnością do życia w środowisku bezpiecznym fizycznie i psychicznie. Jednocześnie deprywacja ekonomiczna ograniczy również dostęp do dobrej jakości żywności  oraz właściwie zbilansowanej pod względem jakościowym i ilościowym diecie. Wyniki badań obserwacyjnych wskazują również na związek między zmniejszonym spożyciem witaminy D przez matkę w czasie ciąży a wyższym ryzykiem astmy lub świszczącego oddechu u dzieci — wyjaśnia dr n. med. Karolina Krupa-Kotara, adiunkt z Zakładu Epidemiologii Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Ubóstwo ogranicza również dostęp do specjalistycznej opieki zdrowotnej, a tym samym może wpływać na bardziej zaawansowane formy choroby. – Ponadto ubogie populacje są bardziej narażone na inne choroby przewlekłe, co ostatecznie przełoży się na występowanie  nierówności zdrowotnych — dodaje Agata Wypych-Ślusarska.  

Pierwsze takie badanie w Polsce

Z wiedzy badaczy wynika, że do tej pory w Polsce nie przeprowadzono badań dotyczących związku między nierównościami społecznymi a częstotliwością występowania astmy oskrzelowej wieku dziecięcego. Większość badań koncentrowała się na społeczno-ekonomicznych i środowiskowych uwarunkowaniach tej choroby. Tyle że proste analizy społeczno-ekonomicznych i środowiskowych uwarunkowań astmy oskrzelowej nie wyjaśniają w pełni znaczenia nierówności społecznych w tej chorobie, a jedynie wskazują na jej zróżnicowanie społeczne. W celu pełnego zrozumienia nierówności zdrowotnych, w tym nierówności związanych z astmą, należy przyjąć perspektywę socjologiczną. Nie chodzi o różnice zdrowotne, które często wynikają z różnic genetycznych czy fizjologicznych, ale o nierówności zdrowotne, które należy analizować jako łańcuch zdarzeń prowadzących do określonego efektu zdrowotnego.

Wspomniany łańcuch zdarzeń będzie składał się z wielu warunków środowiskowych lub systemowych. Czynniki społeczne wpływają na nierówności zdrowotne w połączeniu z innymi czynnikami występującymi w środowisku, a nie niezależnymi od nich. Dlatego oprócz społecznych uwarunkowań astmy, zapalenia oskrzeli i objawów ze strony układu oddechowego uwzględniamy czynniki środowiskowe — mówi dr Agata Wypych-Ślusarska. I dodaje: – Zidentyfikowane czynniki ryzyka mogą natomiast poprawić zrozumienie społecznej etiologii astmy oraz znaczenia nierówności społecznych w częstości występowania tej choroby i objawów ze strony układu oddechowego.

Naukowcy z Katedry Epidemiologii i Biostatystyki Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego opublikowali wyniki tego przekrojowego badania epidemiologicznego na łamach międzynarodowego czasopisma International Journal of Environmental Research and Publick Health  (https://www.mdpi.com/1660-4601/19/22/15366).

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

You may also like

NAOS Scientific Rendez-Vous 2024: przyszłość medycyny prewencyjnej

Skóra to nie tylko największy narząd, ale też źródło informacji o naszym zdrowiu. Jak wykorzystać najnowsze odkrycia nauki i nowe technologie do tego, by opóźnić proces starzenia się organizmu i jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem? Eksperci NAOS znają odpowiedź na to pytanie, a uczestnicy dzisiejszej konferencji NAOS Scientific Rendez-Vous również mogli ją poznać.