Badaj się i bądź czujna. Obniżysz ryzyko raka piersi

Badaj się i bądź czujna. Obniżysz ryzyko raka piersi

Co roku 15 października obchodzony jest Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi, mający na celu m.in. zachęcenie kobiet do regularnej samokontroli piersi oraz wykonywania regularnych badań profilaktycznych – mammografii i USG. Dlaczego to takie ważne?

– Wczesne wykrycie i szybkie podjęcie leczenia zwiększają szansę na powrót do zdrowia i normalnego życia. To ważne, gdyż co roku tylko w naszym kraju ten typ nowotworu diagnozowany jest aż u 17 tys. nowych pacjentek, a niemal 6 tys. kobiet z jego powodu umiera – przypomina dr n. med. Elżbieta Marczyk, chirurg onkolog w krakowskim Szpitalu na Klinach.

Jak dodaje, wiedza o profilaktyce raka piersi jest niezbędna każdej Polce, niezależnie od wieku, gdyż od kilku lat zachorowalność, a w ślad za nią niestety także umieralność na ten jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych występujących u kobiet w każdej grupie wiekowej w naszym kraju stale rośnie. – Wczesna diagnostyka, a przede wszystkim niebagatelizowanie wszelkich niepokojących objawów w postaci m.in. zmian w piersiach, pozwalają na wychwycenie i podjęcie leczenia we wczesnym stadium choroby, zanim pojawią się przerzuty do węzłów chłonnych lub do innych narządów. U większości pacjentek zwiększa to też wyraźnie szanse na całkowite wyleczenie – przypomina ekspertka.

Czynniki ryzyka wystąpienia raka piersi

Generalnie czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi dzieli się na związane z mutacjami genetycznymi oraz pozostałe. Dlatego przy określeniu sposobu i częstotliwości badań profilaktycznych, a także sposobu leczenia tak ważny jest wywiad onkologiczny. Aż w 25 proc. przypadków choroba występuje bowiem rodzinnie.

W przypadku obecności uwarunkowań genetycznych najczęściej za zachorowanie odpowiadają mutacje genów BRCA1 i BRCA2 – ocenia się, że są one przyczyną od 5 do 10 proc. przypadków raka piersi. Wystąpienie mutacji w obrębie tych lub innych genów nie oznacza jednak, że dana osoba zachoruje na nowotwór, zwiększają one jednak znacząco ryzyko zachorowania zarówno na raka piersi, jak i na raka jajnika.

Poza stwierdzonymi przypadkami raka u krewnych pierwszego stopnia (matki, babki, ciotki, siostry, córki), ryzyko zależy także od wieku, w którym doszło u nich do zachorowania – jest ono wyraźnie większe, jeśli krewne zachorowały jeszcze przed wystąpieniem menopauzy.

Wśród czynników ryzyka zachorowania na raka piersi, które nie mają podłoża genetycznego, najważniejszym jest wiek. Ryzyko wzrasta szczególnie w wieku około- i pomenopauzalnym. Aż 80 proc. zachorowań występuje u kobiet po 50. roku życia, a najczęściej, bo aż w połowie przypadków, nowotwór piersi diagnozowany jest u kobiet pomiędzy 50. a 69. rokiem życia.

U kobiet przed 30. rokiem życia rak piersi występuje rzadko, natomiast dość często ma on podłoże genetyczne i przebiega bardziej agresywnie, co zmniejsza szansę na wyleczenie. Dlatego, jak podkreślają eksperci, warto wykonywać testy genetyczne u zdrowych kobiet z silnym dodatnim wywiadem nowotworowym w rodzinie, gdyż pozwala to na wczesne podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych, w tym także w niektórych przypadkach profilaktycznego chirurgicznego usunięcia piersi i jajników.

Inne czynniki ryzyka wystąpienia raka piersi związane są z fizjologią hormonalną, w tym z:

  • wydłużonym czasem oddziaływania hormonów na organizm kobiety w związku z wczesnym wiekiem pierwszej miesiączki (przed 12. rokiem życia),
  • późnym wiekiem wystąpienia menopauzy (powyżej 55. roku życia),
  • bezdzietnością bądź późnym urodzeniem pierwszego dziecka, tj. po 40. roku życia,
  • niekarmieniem dziecka piersią.

Istnieje związek między długotrwałym stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) bądź antykoncepcji hormonalnej a zwiększonym ryzykiem raka piersi. Ryzyko zachorowania jest też większe u pacjentek z wysoką gęstością piersi, czyli dużą ilością tkanki gruczołowej w piersiach, na którą mogą oddziaływać hormony pobudzając ją do nieprawidłowego wzrostu.

Inne czynniki to:

  • wcześniejsze zachorowanie na raka piersi lub na inny rodzaj raka hormonozależnego, w tym przebyty już rak jajnika lub trzonu macicy,
  • negatywny wpływ promieniowania jonizującego, którego źródłem może być naświetlanie klatki piersiowej w toku leczenia innych chorób, w tym ziarnicy złośliwej, czyli chłoniaka Hodgkina.

Na zachorowanie wpływ mogą mieć także czynniki cywilizacyjne, takie jak nadwaga i otyłość, oraz związane ze stylem życia (niezdrowa dieta bogata w tłuszcze, częste spożywanie alkoholu, niska aktywność fizyczna). W przeciwieństwie do pozostałych czynników, akurat na te mamy wpływ, bo możemy zmienić styl życia na zdrowszy i bardziej aktywny.

Na co zwrócić uwagę?

Podobnie jak w przypadku większości nowotworów, początkowo rak piersi przebiega bezobjawowo. Pierwszym objawem, z którym należy bezwzględnie zgłosić się na konsultację do lekarza, jest zmiana guzkowa w obrębie gruczołu piersiowego, widoczna pod skórą lub wyczuwalna w trakcie badania palpacyjnego, np. comiesięcznej samokontroli. Zmiana ta najczęściej pojawia się w górno-zewnętrznej stronie piersi, ale może też obejmować brodawkę sutkową (tzw. rak Pageta), początkowo objawiając się jej niewielkim owrzodzeniem.

Nie wszystkie zmiany w piersiach mają jednak charakter nowotworowy. Większość zmian ma charakter łagodny – są to torbiele, włókniaki lub tłuszczaki. Jednak w każdym przypadku należy udać się do lekarza, który zaleci odpowiednie badania diagnostyczne w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności komórek nowotworowych. Ponadto należy skonsultować z lekarzem wszelkie inne niepokojące objawy, takie jak zmiana kształtu lub powiększenie jednej lub obu piersi, wyciek z brodawki sutkowej, jej wciągnięcie, owrzodzenie skóry lub zagłębienie.

W miarę postępu choroby rozprzestrzenia się ona na układ chłonny pachowy po stronie chorej piersi. Wówczas rak piersi manifestuje się powiększeniem węzłów chłonnych, które można wyczuć w badaniu palpacyjnym w dole pachowym. Przy zaawansowanej chorobie pojawiają się też przerzuty do węzłów chłonnych okolicy nadobojczykowej i szyjnej, które wyczuwalne są albo jako pojedyncze twarde guzki, albo zwarte grupy guzków.

– Aby nie dopuścić do rozwoju choroby, która może przebiegać bardzo gwałtownie, wszelkie, nawet niewielkie zmiany należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem, nie czekając na termin regularnej rocznej kontroli ginekologicznej, podczas której lekarz obowiązkowo powinien przeprowadzić badanie palpacyjne piersi – przypomina dr Elżbieta Marczyk.

Jaką rolę odgrywają badania profilaktyczne?

Choć ryzyko raka piersi wyraźnie rośnie wraz z wiekiem, regularne badania profilaktyczne należy rozpocząć już u kobiet młodych, szczególnie tych z obciążonym wywiadem rodzinnym. Niezwykle istotna jest regularna comiesięczna samokontrola piersi, którą należy rozpocząć już od 20. roku życia. Najlepiej wykonywać ją zawsze w tym samym dniu cyklu miesięcznego, między 6. do 9. dniem, badając piersi przed lustrem w celu wychwycenia zmian w ich wyglądzie, a następnie palpacyjnie, np. w trakcie kąpieli pod prysznicem, w celu wykrycia ewentualnych guzków pod skórą, a także w pozycji leżącej, nie zapominając przy tym o sprawdzeniu węzłów chłonnych w dole pachowym.

– Raz w roku badanie palpacyjne piersi powinien przeprowadzić lekarz ginekolog jako część corocznej profilaktyki ginekologicznej połączonej z badaniem narządów rodnych – tłumaczy ekspertka ze Szpitala na Klinach.

Nie należy zapomnieć także o regularnym badaniu USG piersi przynajmniej raz na dwa-trzy lata, a po 40. roku życiu o mammografii. Dla zdrowych kobiet w wieku od 50. do 69. roku życia, u których nie stwierdzono żadnych objawów, dostępny jest w Polsce program przesiewowy NFZ dla raka piersi, w ramach którego pacjentki mogą wykonać standardową mammografię raz na dwa lata.

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

You may also like

Kobiety w IT. Jakie znaczenie ma płeć w miejscu pracy?

"To nie jest zawód dla kobiet", "Może zajmij się czymś łatwiejszym, to zbyt trudne dla ciebie", "Masz za małą wiedzę i umiejętności", "Nie dasz rady, nie nadajesz się". Takie zdania słyszą na początku swojej kariery kobiety w IT. Jakie znaczenie ma płeć w tej branży?