Regularne samobadanie piersi pozwala na lepsze poznanie własnego ciała i zwiększa prawdopodobieństwo zaobserwowania zmian. Kiedy i jak często je wykonywać?
Samobadanie najlepiej wykonywać w pierwszej fazie cyklu, między 3. a 12. dniem cyklu menstruacyjnego. W tym czasie piersi są najmniej napięte i wrażliwe, co ułatwia ich dokładne zbadanie. Kobiety po menopauzie, które już nie miesiączkują, mogą wykonywać je w dowolnym dniu miesiąca, ale zaleca się, by robić to regularnie – co miesiąc, tego samego dnia (np. każdego 1. dnia miesiąca).
Niezależnie od wykonywanego regularnie samobadania, raz w roku warto wykonywać USG piersi, a w przypadku kobiet po 45. roku życia również raz na dwa lata mammografię.
Samobadanie piersi krok po kroku
Pole badania powinno być rozległe – to kwadratowy obszar od pachy do mostka. Trzeba pamiętać również o okolicach pachy i węzłach chłonnych. Samobadanie piersi najlepiej wykonać pod prysznicem lub w wannie, a także na stojąco i leżąco.
- Stań przed lustrem, obejrzyj piersi z opuszczonymi rękoma.
- To samo wykonaj z rękoma uniesionymi do góry, a następnie z rękami opartymi na biodrach.
- Zbadaj piersi dotykiem. Trzeba pamiętać o właściwym ruchu. Unieś lewą rękę do góry, prawą ręką zbadaj lewą pierś. Trzema palcami zataczaj małe kółka, przesuwając dłoń w kierunku brodawki. Dokładnie zbadaj całą pierś, miejsce po miejscu, a następnie zbadaj w analogiczny sposób drugą pierś (możesz to również zrobić pod prysznicem).
- Zbadaj również doły pachowe i węzły chłonne.
- Analogicznie zbadaj drugą pierś. Następnie ściśnij brodawkę i obserwuj, czy nie wydobywa się z niej wydzielina.
- W podobny sposób możesz zbadać piersi na leżąco.
Samobadanie piersi: co powinno cię zaniepokoić?
Jeśli zauważysz niepokojące grudki, obrzęki, zgrubienia lub ściągnięcia skóry – powiedz o tym lekarzowi. Może to być lekarz POZ lub ginekolog. Wyda on skierowanie na bezpłatne badania obrazowe lub skieruje cię do poradni chorób piersi lub szpitala onkologicznego. Możesz również zgłosić się sama bezpośrednio do placówki onkologicznej (np. Breast Cancer Unit) – do onkologa lub chirurga.
Uwaga! Do onkologa nie jest potrzebne skierowanie, a do chirurga tak. Przy podejrzeniu nowotworu lekarz powinien wystawić kartę DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego), dzięki której proces diagnostyczny przebiega szybciej.
W Polsce realizowany jest „Program profilaktyki raka piersi (mammografia)”. W ramach tego programu wszystkie kobiety pomiędzy 45. a 74. rokiem życia raz na 2 lata mogą korzystać z bezpłatnego badania mammograficznego bez skierowania. Szczegóły programu można znaleźć na stronie mammografia.
Badanie mammograficzne możesz wykonać w stacjonarnej placówce medycznej realizującej program. Realizatorów w twoim regionie wyszukasz tutaj. Skorzystać można również z mammobusów przemieszczających się po Polsce. Warto sprawdzić wcześniej, czy konieczne są zapisy.
W przypadku kobiet poniżej 45. roku życia zaleca się badanie USG, może ono również być zalecone jako równoległe badanie do mammografii. USG nie jest dostępne w ramach badań przesiewowych. Okazją do jego bezpłatnego wykonania mogą być akcje prowadzone przez instytucje publiczne, gabinety lekarskie i organizacje pozarządowe w ramach tzw. Różowego Października czy Światowego Dnia Walki z Rakiem.
Badania genetyczne
Jeśli w twojej rodzinie występowały przypadki zachorowania na raka piersi, warto rozważyć wykonanie badań genetycznych, zwłaszcza jeśli zachorowania dotyczyły osób młodych poniżej 45. roku życia.
Badania genetyczne w kierunku uszkodzeń w genach BRCA1 i BRCA2 są refundowane w ramach „Programu opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka zachorowania na raka piersi i jajnika”, o ile otrzymasz skierowanie od lekarza onkologa/genetyka na podstawie wywiadu rodzinnego. W poradniku Fundacji OnkoCafe — Razem Lepiej znajdziesz linki do specjalistycznych poradni genetycznych w Polsce.
