Sebastian Karpiel-Bułecka i Julia Wróblewska są ambasadorami kampanii edukacyjno-informacyjnej “Zobacz człowieka”.
Celem kampanii jest przeciwdziałanie stygmatyzacji oraz autostygmatyzacji osób doświadczających zaburzeń psychicznych. Jest ona skierowana do całego społeczeństwa, a przede wszystkim do młodzieży i młodych dorosłych w wieku 16-30 lat oraz mężczyzn w wieku 30-45 lat, ze szczególnym uwzględnieniem osób zamieszkujących mniejsze miejscowości, poniżej 5 tys. mieszkańców. Potrwa do końca 2024 r.. Jest finansowana ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 przez Ministerstwo Zdrowia. Działania promocyjne obejmą swoim zasięgiem outdoor, kina, telewizję, Internet, radio oraz prasę. Więcej informacji na temat kampanii można znaleźć na stronie www.zobaczczlowieka.pl.
Zaburzenia psychiczne dotykają blisko co czwartą osobę w Polsce. Wiele z nich staje się obiektem stygmatyzacji – coraz bardziej powszechnego zjawiska, które łączy się z uprzedmiotowieniem i dehumanizacją osoby jej doświadczającej. Stygmatyzacja redukuje człowieka do choroby psychicznej i pozbawia go innych atrybutów człowieczeństwa.
Celem pierwszej w Polsce tak dużej kampanii poświęconej stygmatyzacji i autostygmatyzacji osób w kryzysie psychicznym jest zdefiniowanie pojęcia stygmatyzacji oraz zaprezentowanie właściwej postawy wobec tego zjawiska – wspierania, a nie osądzania, otwartości i uwrażliwienia na osoby w kryzysie psychicznym, a także ich bliskich.
Jak pokazało „Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – EZOP II”[1], wykonane przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, wprawdzie 58% badanych zadeklarowało postawę życzliwości wobec osób w kryzysie psychicznym, jednocześnie jednak sprzeciwiło się ich funkcjonowaniu w konkretnych rolach społecznych, zwłaszcza w przypadku, gdy role te wiązały się z większą odpowiedzialnością. Ponadto, choroby psychiczne wymienione zostały wśród trzech budzących lęk przez około 20% osób, co oznacza, że sytuuje się je pomiędzy chorobami bezpośrednio zagrażającymi życiu a takimi obciążonymi stygmatyzacją.
W kampanii “Zobacz człoweka” wykorzystano dwuznaczność zwrotu „Sądziłem, że…”, rozumianego jako: wydawało mi się, bo nie wiedziałem i nie rozumiałem, a z drugiej strony bardzo często oznaczającego wydanie wyroku, skazanie na cierpienie, ból, izolację i odrzucenie. „Sądziłem, że wydziwiasz, gwiazdorzysz”. „Sądziłam, że to sobie wszystko wymyśliłaś” – przyznaje mężczyzna i kobieta w spotach towarzyszących kampanii. Zdarzyło im się stygmatyzować osoby w kryzysie psychicznym w ich najbliższym otoczeniu.
Komunikat, nie piętnując, skierowany jest do tych, którym zdarzyło się stygmatyzować osoby z problemami zdrowia psychicznego. Otrzymują oni czytelny przekaz – czas to „sądzenie” zmienić, bo już „wydawać się” nie będzie. Kampania podpowiada, by nie patrzeć przez pryzmat choroby – zamiast tego zajrzeć do środka i dzięki temu zobaczyć człowieka. Hasło „Zobacz człowieka” jest jednocześnie adresem strony – www.zobaczczlowieka.pl, na którą wszyscy zainteresowani mogą wejść, by poszerzyć swoją wiedzę na temat stygmatyzacji.
„Nie osądzaj. Wspieraj osoby w kryzysie psychicznym” – apelują Sebastian Karpiel-Bułecka i Julia Wróblewska, ambasadorzy akcji. Historiami swoich doświadczeń wesprą kampanię również inne znane osoby, które wezmą udział w filmach edukacyjnych. Materiały będą stopniowo publikowane na stronie internetowej projektu. Ambasadorzy w szczerych rozmowach opowiedzą, co czuje osoba stygmatyzowana i co można oraz należy zrobić, aby tę stygmatyzację zatrzymać. W ten sposób kampania oddaje głos największym ekspertom – osobom dotkniętym stygmatyzacją. Oprócz tego, przygotowane zostaną filmy edukacyjne z udziałem ekspertów, które zaprezentują temat od naukowej strony.
Spoty telewizyjne do obejrzenia:
Bibliografia:
[1] Kondycja psychiczna mieszkańców Polski. Raport z badań „Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – EZOP II”, red. naukowa J. Moskalewicz i J. Wciórka, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2021
