Co roku choroby nowotworowe będące konsekwencją kontaktu z niebezpiecznymi chemikaliami i pyłami, na które narażeni są pracownicy różnych przedsiębiorstw, są przyczyną śmieci około 7,5 tys. osób w Polsce i ponad 102 tys. w Unii Europejskiej.
Coraz więcej pracowników w Polsce jest narażonych na działanie chemikaliów w miejscach pracy. Dotyczy to również zakładów, które nie kojarzą się z tego rodzaju zagrożeniem, takich jak firmy sprzątające, gabinety kosmetyczne i fryzjerskie, czy też służba zdrowia – mówi prof. Danuta Koradecka, dyrektor Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego.
Tymczasem, jak dodaje, świadomość szkodliwego działania i sposobów zapobiegania mu nadal pozostają na zbyt niskim poziomie. Badania przeprowadzone w polskich przedsiębiorstwach i raporty Państwowej Inspekcji Pracy wskazują, że większość pracodawców wciąż ma problemy z właściwą identyfikacją zagrożeń chemicznych.
W celu podnoszenia świadomości i dostarczenia rzetelnej wiedzy, Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) rozpoczęła kampanię informacyjną “Substancje niebezpieczne pod kontrolą”. W Polsce prowadzi ją Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Patronat nad nią objęła szefowa resortu rodziny, pracy i polityki społecznej. Zaangażowały się w nią również Główny Inspektorat Sanitarny i Instytut Medycy Pracy w Łodzi.
Narażenie na niebezpieczne chemikalia w miejscu pracy jest przyczyną nie tylko nowotworów, ale również chorób układów oddechowego, krążenia czy nerwowego. Są one jedną z najczęstszych przyczyn wydawania zwolnień lekarskich, a często również trwałej niezdolności do pracy. Konsekwencją są wysokie koszty społeczne i poważne obciążenie budżetu państwa z tytułu leczenia, rehabilitacji i wypłat świadczeń finansowych.
Dopuszczenie do wystąpienia chorób zawodowych u pracowników to również ogromny kryzys wizerunkowy dla przedsiębiorstw, a także przyczyna wzrostu roszczeń odszkodowawczych z tytułu uszczerbku na zdrowiu, o które starają się pracownicy.
Katarzyna Konieczko, odpowiedzialna za Centralny Rejestr Danych o Narażeniu na Substancje Chemiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym, przypomina pracodawcom o ciążącym na nich obowiązku informowania pracowników o czynnikach szkodliwych dla zdrowia występujących na ich stanowiskach pracy. Muszą one również prowadzić rejestry prac, których wykonywanie powoduje konieczność kontaktu z niebezpiecznymi chemikaliami, a także narażonych na nie pracowników.
„Centralny rejestr, zawierający dane z terenu całego kraju, jest prowadzony przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. W 2016 roku, w stosunku do roku 2005, zanotowano znaczący wzrost liczby zakładów pracy zgłaszających m.in. działające rakotwórczo czynniki chemiczne i procesy technologiczne. Rozwija się również rejestr czynników chemicznych i pyłowych. To pokazuje nie tylko rozwój wiedzy toksykologicznej czy rozwój regulacji prawnych, ale również wzrost świadomości samych pracodawców” – mówi Katarzyna Konieczko.
Według danych Komisji Europejskiej przedstawiciele różnych zawodów narażeni są na działanie około 129 tys. szkodliwych substancji chemicznych. Komisja rozpoczęła już proces aktualizacji dyrektywy dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami m.in. ze strony czynników rakotwórczych. Nowa dyrektywa ustala również wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego dla 14 nowych czynników chemicznych. Ponadto, w fazie końcowej jest druga nowelizacja Dyrektywy 2004/37/WE, w której podano wiążące wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego dla kolejnych 5 substancji rakotwórczych.
Konsekwencją zmiany dyrektywy w polskim prawie będzie wprowadzenie lub weryfikacja wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla substancji rakotwórczych w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Do listy szkodliwych substancji w środowisku pracy dodano 15 kolejnych substancji chemicznych. Ich wprowadzenie ma zapewnić lepszą ochronę osób pracujących w warunkach szkodliwych dla zdrowia i ograniczyć występowanie związanych z tym chorób zawodowych.
