– Świadomość Polaków na temat nowotworów skóry w ostatnich latach znacznie wzrosła. Wciąż jednak ta wiedza nie przekłada się na właściwe zachowania i kształtowanie dobrych nawyków – ocenia prof. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie.
Jedną z najbardziej agresywnych form nowotworów złośliwych skóry jest czerniak. Z danych Komisji Europejskiej wynika, że do 2040 roku liczba zachorowań na tego raka skóry wzrośnie aż o 24,8%, a umieralność aż o 40% (European Cancer Information System). A to oznacza, że do 2040 roku z powodu czerniaka może umierać aż 2 tys. Polek i Polaków rocznie.
– Najwięcej zachorowań na czerniaka notuje się u osób między 50. a 64. rokiem życia, ale to nie oznacza, że choroba nie dotyka również osób młodszych. To właśnie czerniak jest najczęstszą postacią nowotworu złośliwego u młodych dorosłych w wieku 25-29 lat – mówi prof. Piotr Rutkowski.
Czerniak powstaje z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną, który powoduje, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem UV, czyli słońcem lub światłem wykorzystywanym w solarium. Pojawia się najczęściej na skórze – na nogach oraz na plecach i karku, a także na skórze głowy, między włosami. Może również wystąpić w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka skóry są:
- długotrwała i regularna ekspozycja na promienie słoneczne,
- jasna karnacja,
- piegi,
- duża liczba znamion,
- obciążony wywiad rodzinny (zachorowania w najbliższej rodzinie).
Jak samodzielnie rozpoznać czerniaka?
Na ogół pojawia się na powierzchni skóry, a w jego diagnostyce kluczową rolę odgrywa samokontrola – kontrola znamion na skórze, również głowy i za uszami. Należy obserwować istniejące oraz nowo pojawiające się znamiona. Pieprzyki i narośle, które budzą nasz niepokój powinny być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem.
W samokontroli znamion może pomóc nam ABCDE czerniaka:
- A – czyli asymetryczny kształt
- B – nieregularne brzegi, które trudno określić
- C – czerwony, czarny kolor – obecność kilku kolorów (również niebieskiego czy brązowego etc) lub jego nierówne rozłożenie to czasami znak ostrzegawczy
- D – duża średnica zmiany – czerniaki często mają ponad 6 mm średnicy
- E – ewolucja – jeśli znamię zmienia fakturę, kolor lub rozmiar, niezwłocznie udaj się do dermatologa
Należy również zwrócić uwagę na znamiona znajdujące się na skórze pokrytej tatuażami. Tatuaż nie jest bezpośrednią przyczyną nowotworów skóry, ale może być świetnym kamuflażem dla nowych znamion, a także dla czerniaka. Ma to znaczenie również, gdy chcemy laserowo usunąć tatuaż. W niektórych przypadkach zaleca się chirurgiczne usunięcie znamienia występującego na wytatuowanej skórze, zanim przystąpimy do zabiegu laserowego usunięcia tatuażu.
U dzieci czerniak może powstać nie tylko na wrodzonych znamionach barwnikowych, ale również na skórze bez jakichkolwiek znamion. Nowotwory u dzieci charakteryzują się większym ryzykiem przerzutów, dlatego tak ważne są badania profilaktyczne i kontrola przez rodziców.
Kampania “Miej oko na skórę” rusza dalej w Polskę
Jednym z kluczowych elementów trwającej obecnie kampanii edukacyjnej „Miej oko na skórę”, której organizatorem jest Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki “Sarcoma”, będą bezpłatne badania przesiewowe skóry dla mieszkańców mniejszych miejscowości, gdzie dostęp do lekarzy specjalistów — dermatologów i onkologów — jest znacznie utrudniony. Będzie można z nich skorzystać bez skierowania..
Z uwagi na ogromne powodzenie ubiegłorocznej akcji i na jej pozytywny wpływ na świadomość zdrowotną Polaków, zdecydowaliśmy się na kontynuację kampanii. W tym roku pacjenci będą mogli bezpłatnie zbadać swoje znamiona w placówkach medycznych, które dołączyły do akcji. Obecnie wiemy, że na przełomie maja i czerwca będziemy w Pyrzycach (woj. zachodniopomorskie), Nowym Targu (woj. małopolskie) oraz Płocku (woj. mazowieckie). O terminach i kolejnych lokalizacjach będziemy informować na bieżąco na naszej stronie oraz w naszych kanałach społecznościowych – mówi Szymon Bubiłek ze Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki “Sarcoma”.
Mecenasem kampanii „Miej oko na skórę” jest firma Novartis, a partnerem — Akademia Czerniaka. Więcej informacji o kampanii na stronie sarcoma.pl
Przeczytaj także:
Jak w prosty sposób wykryć czerniaka
Na czerniaka można zachorować w każdym wieku. Czy wiesz, jak można mu zapobiec?
