Na ogół zawał serca kojarzony jest z bólem w klatce piersiowej. Okazuje się jednak, że u części pacjentów występują nietypowe objawy.
To właśnie tym nietypowym objawom poświęcona jest ogólnopolska kampania edukacyjna “Nie zawal! Wybierz życie”, zainicjowana przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK). Za pomocą multimedialnych spotów emitowanych w środkach komunikacji miejskiej, edukacyjnych plakatów i ulotek eksperci PTK chcą uświadomić Polaków, jak rozpoznać objawy zawału, które nie są dla niego charakterystyczne, by go nie przegapić.
Według danych rejestru PL/ACS na 68 tys. przypadków zawału serca, jakie w 2021 roku odnotowano w Polsce, nietypowymi symptomami charakteryzowało się 12-14 proc. z nich. Problem dotknął więc około 9 tys. pacjentów.
Co to jest zawał serca?
Zawał to bardzo poważna choroba. Dochodzi do niego na skutek niedokrwienia mięśnia sercowego. Najczęściej dzieje się tak z powodu powstającego na blaszce miażdżycowej zakrzepu, który odrywa się i “zapycha” tętnicę wieńcową. Krew nie dostarcza do serca wystarczającej ilości tlenu, fragment mięśnia sercowego staje się niedotleniony, wskutek czego dochodzi do jego martwicy. Taki stan stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
– Nierozpoznany i nieleczony w porę zawał serca grozi poważnymi powikłaniami, w tym rozwojem ostrej niewydolności serca, objawiającej się obrzękiem płuc i wstrząsem kardiogennym, nawrotem niedokrwienia i kolejnym zawałem mięśnia sercowego. Powikłania zwiększają istotnie ryzyko zgonu, pęknięcia wolnej ściany serca czy przegrody międzykomorowej. Skutkiem odległym zawału jest rozwój niewydolności serca, która w istotnym stopniu może ograniczyć codzienne funkcjonowanie. Jednym słowem, zawał serca grozi trwałym uszczerbkiem zdrowotnym, niepełnosprawnością bądź nawet śmiercią – tłumaczy prof. Przemysław Mitkowski, kierownik Pracowni Elektroterapii Serca I Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Tym wszystkim powikłaniom można jednak skutecznie zapobiegać, pod warunkiem, że zawał zostanie wcześnie rozpoznany i będzie skutecznie leczony inwazyjnie. – Niestety, wielu pacjentów bagatelizuje jego objawy, zwłaszcza niespecyficzne – dodaje prof. Przemysław Mitkowski.
Jakie mogą być objawy zawału serca?
Jak podkreślają eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, objawy zawału serca nie zawsze są typowe i nie zawsze odczuwalne w klatce piersiowej.
– Kiedy dochodzi do zawału serca, może wystąpić uczucie ciężaru, rozpierania, ucisku, zaciskania lub po prostu dyskomfortu w klatce piersiowej. Nudności, zgaga, duszność, uczucie kołatania serca czy nagłe osłabienie i szybsza męczliwość także bywają objawem zawału serca. Istotne, że opisane symptomy mogą być dyskretne, łagodne, krótkotrwałe. Mogą także pojawiać się i znikać. Warto więc być uważnym i wezwać jak najszybciej pomoc – mówi prof. Agnieszka Tycińska z Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Przeczytaj także: Jak odróżnić zawał serca od nagłego zatrzymania krążenia?
W przypadku zawału serca o życiu i zdrowiu pacjenta decydują minuty. Pilne wezwanie pogotowia ratunkowego zwiększa szanse chorego, dlatego nie wolno się wahać.
– Krytycznym momentem leczenia zawału serca jest okres przedszpitalny i związane z tym opóźnienia w rozpoczęciu leczenia. W początkowym okresie zawału występuje zagrożenie nagłym zatrzymaniem krążenia i zgonem. Opóźnienie leczenia to większe ryzyko martwicy fragmentu mięśnia sercowego i gorsze rokowanie. Z tych powodów skrócenie czasu do udrożnienia tętnicy wieńcowej jest celem ratującym życie! Chorzy z nietypowymi dolegliwościami w przebiegu zawału mogą nie odnosić korzyści z wczesnego leczenia poprzez opóźnienia z wezwaniem karetki pogotowia – przestrzega prof. Mariusz Gąsior, kierownik III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu.
Według niego problem jest poważny, ponieważ w naszym kraju dotyczy około 12-14 proc. chorych (według rejestru PL/ACS[1]). W 2021 roku (dane Narodowego Funduszu Zdrowia) zanotowano 68 tys. przypadków zawału serca, a to oznacza, że około 9 tys. pacjentów z zawałem miało nietypowe dolegliwości. Dotyczy to głównie kobiet, chorych po ,wszczepieniu by-passów, przebytym zawale, z cukrzycą, starszych, po przebytym udarze, z przewlekłą chorobą nerek i niewydolnością serca.
– Nie bójmy się więc wezwać pogotowia – nawet, jeżeli mamy wątpliwości. Nie dopuśćmy do tragedii, której można uniknąć – apeluje prof. Mariusz Gąsior.
Przeczytaj także: Zawał serca wywraca życie do góry nogami [WYWIAD]
Kampania “Nie zawal! Wybierz życie” ma pomóc pacjentom
W ramach kampanii “Nie zawal! Wybierz życie” eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego będą uświadamiać Polaków, jak nie przegapić zawału serca. W warszawskim metrze, a także w autobusach w dziewięciu miastach Polski będą emitowane multimedialne spoty poświęcone nietypowym objawom zawału serca i zalecanemu postępowaniu w razie ich wystąpienia. Kampanii będzie towarzyszyła akcja promocji plakatów i ulotek edukacyjnych.
Do współpracy zaproszono lekarzy rodzinnych i lekarzy innych specjalizacji, by uczulali swoich pacjentów – zwłaszcza z grup podwyższonego ryzyka – na nietypowe objawy zawału serca. Z myślą o lekarzach opracowano materiały edukacyjne, które mają im ułatwić edukację pacjentów.
– Schorzenia układu sercowo-naczyniowego to od wielu lat jedna z głównych przyczyn niepełnosprawności i zgonów Polaków – przypomina prof. Oskar Kowalski, kierownik Pracowni Elektrofizjologii i Symulacji Serca Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. – Zawał serca to w naszym kraju istotny, a jednocześnie specyficzny problem. Specyficzny, ponieważ schorzenie, które może być bardzo skutecznie leczone, do czego posiadamy w Polsce zarówno doskonałe zaplecze infrastrukturalne, jak i wykwalifikowaną kadrę medyczną, jest jednocześnie wciąż za rzadko właściwie i w porę rozpoznawane. Jako środowisko kardiologiczne chcemy wspierać Polaków i uzbroić ich w wiedzę, która pozwoli ocalić życie sobie i innym. Po więcej informacji na temat zawału serca warto sięgnąć do portalu www.copozawale.pl, w którym zamieszczane są stale aktualizowane artykuły weryfikowane przez specjalistów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Treści te dotyczą profilaktyki pierwotnej i wtórnej zawałów serca, leczenia interwencyjnego oraz terapii i postępowania długoterminowego po zwale serca. Rzetelna wiedza może ocalić życie. Warto z niej skorzystać! – dodaje.
Partnerem kampanii “Nie zawal! Wybierz życie” jest firma AstraZeneca.
Polecamy także:
Każda nieleczona lub przechodzona infekcja może stanowić zagrożenie dla serca
