Choroby neurologiczne sprzyjają niedożywieniu. Które szczególnie?

Choroby neurologiczne sprzyjają niedożywieniu. Które szczególnie?

Fot. pixabay.com

Specjaliści biją na alarm: już 8-10 proc. pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i ponad 30 proc. leczonych w szpitalach jest niedożywionych. Większość z nich stanowią osoby starsze i obciążone schorzeniami neurologicznymi.

Do szczególnie zwiększających ryzyko niedożywienia należą choroby Parkinsona i Alzheimera, stwardnienie rozsiane, demencja oraz zespoły otępienne. Według danych raportu Globalnego Obciążenia Chorobami, zaburzenia neurologiczne są trzecią przyczyną umieralności w Polsce, choć jeszcze w 1990 roku zajmowały szóstą pozycję. Na chorobę Alzheimera cierpi w Polsce 370-460 tysięcy osób, na chorobę Parkinsona ok. 100 tysięcy osób, około 45 tysięcy osób ma zdiagnozowane stwardnienie rozsiane (rocznie notuje się ponad 2000 nowych przypadków zachorowań).

– W przypadku tych chorób zwracamy szczególną uwagę na prawidłowo skomponowaną, indywidualnie dobraną dla pacjenta dietę bogatą w składniki odżywcze. U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi, ale także w ramach zapobiegania wystąpieniu tych schorzeń, bardzo ważny jest prawidłowy sposób żywienia, który ułatwi utrzymanie prawidłowej masy ciała, będzie nieocenioną bazą energetyczną oraz w miarę możliwości zagwarantuje  dobre samopoczucie pacjenta – tłumaczy dr n. o zdrowiu Katarzyna Brukało z Katedry i Zakładu Polityki Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Bytomiu.

Więcej powikłań i dłuższy pobyt w szpitalu

Co ważne, niedożywienie występujące u pacjentów neurologicznych może istotnie wydłużać czas ich hospitalizacji, przyczyniać się do częstszych pobytów na oddziałach intensywnej terapii oraz ograniczać skuteczność niezwykle ważnej w przypadku tych chorób rehabilitacji.

– Problem niedożywienia, chociaż kojarzony jest głównie z państwami o niskim statusie ekonomicznym, jest również ogromnym problemem w krajach wysoko rozwiniętych. W Polsce dużo dyskutujemy o nadwadze czy otyłości i niesłusznie pomijamy problem niedożywienia. Szacuje się, że problem ten dotyka przede wszystkim dzieci oraz osoby starsze, a także pacjentów – wyjaśnia dr Katarzyna Brukało.

Według statystyk niedożywionych jest 8-10 proc. pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, ponad 30 proc. pacjentów hospitalizowanych i nawet do 65 proc. starszych. Wśród pacjentów neurologicznych odnotowuje się zwiększone ryzyko niedożywienia, sięgające ponad 60 proc., co wynika przede wszystkim z upośledzenia funkcji fizycznych i poznawczych, zaburzeń połykania i problemów związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Lekarze obserwują również niebezpieczne zachowania wśród pacjentów, którzy tracąc własną sprawność, restrykcyjnie kontrolują porcje żywieniowe, aby nie przytyć i nie być ciężarem dla swoich opiekunów.

Jak komponować posiłki dla pacjentów neurologicznych?

Specjaliści podkreślają, że dieta i jej założenia powinny być dopasowane do potrzeb pacjenta, do jego stanu zdrowia oraz postępu choroby.  Prewencyjnie, jak i doraźnie, pacjentom neurologicznym poleca się tzw. dietę MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative), czyli przeciwdziałającą zmianom neurodegeneracyjnym. Jej skuteczność została udowodniona naukowo w wieloletnich obserwacjach. Stanowi ona połączenie dwóch najzdrowszych diet świata: diety śródziemnomorskiej oraz diety DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).

Zgodnie z założeniami tej połączonej diety, produkty spożywcze są podzielone na dwie główne grupy: poprawiające sprawność umysłu oraz odradzane. Wśród tych pierwszych wymienia się: warzywa zielonoliściaste i inne warzywa, owoce jagodowe, orzechy, nasiona roślin strączkowych, produkty pełnoziarniste, ryby, drób, oliwę z oliwek i… wino. Natomiast wśród produktów, których należy unikać, są m.in.: czerwone mięso, masło i margaryna, sery żółte, ciasta i słodycze, produkty smażone oraz żywność wysoko przetworzona.

Nie tylko smak, ale też wygląd

Pacjenci z chorobami neurodegeneracyjnymi bardzo często wybierają dietę ketogenną, opartą na tłuszczach i eliminacji węglowodanów, jednak ten sposób żywienia chorych na schorzenia neurodegeneracyjne wzbudza kontrowersje i może być prowadzony tylko pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka.

– Jako specjaliści od żywienia osób starszych i neurodietetyki kładziemy nacisk na to, aby talerz był kolorowy, pełny świeżych warzyw i owoców, ale przede wszystkim prawidłowo zbilansowany. Należy pamiętać, że często taki pacjent, mimo wyniszczenia, spustoszenia organizmu przez chorobę, podlega rehabilitacji, dlatego wartość pożywienia musi być bardziej bogata energetycznie – wyjaśnia dr Katarzyna Brukało. Jak dodaje, często pacjenci tracą apetyt, dlatego dla podkreślenia walorów smakowych serwuje się im zachęcająco kolorowe posiłki, które nie powinny być zbyt gorące ani zbyt intensywnie pachnieć.

O tym, że dla pobudzenia apetytu ważny jest nie tylko smak, ale i wygląd dania, wiedzą także niemieccy naukowcy, którzy w ramach projektu SmoothFood opracowali praktyczne rozwiązanie dla pacjentów z zaburzeniami połykania, u których zaawansowana choroba nie pozwala na samodzielne jedzenie. Zmielonym, pełnowartościowym składnikom nadawany jest kształt na podstawie wydruków na drukarce 3D, by przypominały zarówno wyglądem, smakiem, jak i zapachem np. pulpety, sałatki.

– Nie należy zapominać o szczególnej roli, jaką w diecie osób z chorobami neurodegeneracyjnymi odgrywają witaminy, szczególnie te o charakterze antyoksydacyjnym, zwłaszcza C, E A, oraz te, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego – D i B12 – podkreśla dr Katarzyna Brukało. Obecność witamin w organizmie nie dostarcza walorów odżywczych, ale są one niezbędne do procesów metabolicznych i prawidłowego funkcjonowania organizmu. – U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi wskazane jest regularne badanie poziomu witaminy B12 i D w organizmie, a następnie odpowiednia, dostosowana do potrzeb organizmu, suplementacja – dodaje specjalistka.

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

You may also like

Proste przepisy: wigilia wegetariańska

Okres świąt Bożego Narodzenia to czas, który kojarzy się z tradycją, rodzinnymi spotkaniami i... stołem pełnym smakołyków. Jak przygotować wigilię wegetariańską, używając łatwo dostępnych składników? Przedstawiamy kilka prostych i smacznych przepisów!