Obecnie około 1,5 mln Polaków, a liczba ta wciąż wzrasta, to osoby cierpiące na różne następstwa COVID-19. Dotyczą one zarówno dorosłych, jak i dzieci. Zespół Post-COVID-19, jak się je fachowo określa, nie zawsze przebiega bardzo dramatycznie, ale w każdym przypadku pacjenci wymagają wnikliwej i wszechstronnej diagnostyki.
Na podstawie dotychczasowych analiz przebiegów klinicznych choroby u osób zakwalifikowanych do badania i zastosowanych u nich różnych opcji terapeutycznych naukowcy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego napisali pionierską w skali całej Europy książkę zatytułowaną “Kompleksowa opieka nad chorym z zespołem Post-COVID-19 (PC19)”. Dziś w Katowicach odbyła się jej premierowa prezentacja.
Redaktorami publikacji, która docelowo pojawi się na rynku w 20 tysiącach egzemplarzy, są prof. Jerzy Jaroszewicz, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Chorób Zakaźnych i Hepatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, kierujący oddziałem covidowym w Szpitalu Specjalistycznym nr 1 w Bytomiu, oraz prof. Mariusz Gąsior, kardiolog ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, kierownik III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii SUM. To lektura obowiązkowa nie tylko w obliczu trzeciej fazy pandemii, z jaką teraz się zmagamy. Z pewnością będzie wsparciem dla lekarzy pierwszego kontaktu, bo to do nich najpierw będą trafiać pacjenci z powikłaniami po COVID-19.
Dramatyczne skutki COVID-19
– Tuż po zakażeniu nie mogłem wejść na drugie piętro do mieszkania. Gdy wniosłem zakupy, musiałem przez 20 minut odpoczywać, leżąc na podłodze – wyjaśnia Piotr Polok, wykładowca akademicki z Bytomia, jeden z pacjentów zakwalifikowanych do badania SILCOV-19 (The Silesian Complications of COVID-19 Database), które rozpoczęło się w czerwcu 2020 roku i jest prowadzone nadal przez zespół naukowców ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w ramach grantu Agencji Badań Medycznych. To pierwsze takie przedsięwzięcie naukowe w Polsce.
Skutki COVID-u u pacjentów występują bezpośrednio po zakażeniu lub w okresie długoterminowym. Ich częstość nie jest do końca poznana. Rekrutacja do SILCOV-19 objęła 200 pacjentów.
48-letni ratownik medyczny trafił do Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu w 40. dobie po zakażeniu koronawirusem wprost z oddziału neurologicznego, po leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu. Zabrzańscy kardiolodzy zdiagnozowali u niego aktywne zapalenie mięśnia sercowego, duszność, obrzęki. Na szczęście agresywne leczenie przyniosło skutek i dziś, po czterech miesiącach, objawy kliniczne Post-COVID-19 ustąpiły, a objawy niewydolności serca, na którą cierpi, uległy znacznemu zmniejszeniu. Lekarze mają nadzieję, że 48-latek wróci do pełni sił.
Od braku do krytycznych objawów koronawirusa
Zakażenie SARS-CoV-2 może przebiegać:
- bezobjawowo lub łagodnie (brak lub łagodne zapalenie płuc) – około 80 proc. przypadków,
- ciężko (z dusznością, niedotlenieniem lub powyżej 50-procentowym obszarem zajętym płuca podczas obrazowania radiologicznego) – 15 proc. zakażonych,
- krytycznie (z niewydolnością oddechową, wstrząsem lub niewydolnością wielonarządową) – w 5 proc. przypadków.
– Do najczęstszych dolegliwości zgłaszanych w okresie poinfekcyjnym przez pacjenta należy nietolerancja wysiłku, która zwykle wymaga diagnostyki różnicowej: kardiologicznej, pulmonologicznej, związanej z utratą masy mięśniowej czy zaburzeniami psychicznymi – wyjaśnia prof. Mariusz Gąsior.
Najczęściej występujące objawy neurologiczne zgłaszane przez pacjentów zakażonym wirusem SARS-CoV-2 to: zaburzenia smaku i węchu, zmęczenie, bóle mięśni, bóle głowy, nudności. Wśród zaburzeń neurologicznych opisanych w przebiegu lub w związku z tą infekcją występują: udar mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.
Zaburzenia psychiczne po COVID-19 trwają dłużej niż sama infekcja i muszą być traktowane jako długotrwałe powikłania. Wśród chorych o ciężkim przebiegu zaburzenia psychiczne występowały u ponad 60 proc. pacjentów, w tym najczęściej: bezsenność (42 proc. ), lęk (36 proc.), zaburzenia uwagi (38 proc.), zaburzenia pamięci (34 proc.), depresja (33 proc.), majaczenie (28 proc) i chwiejność emocjonalna (28 proc). Część zaburzeń utrzymywała się po wyleczeniu infekcji. Były to: bezsenność (12 proc.), lęk (12 proc.), zaburzenia uwagi (20 proc.), zaburzenia pamięci (19 proc.), depresja (10 proc.) i chwiejność emocjonalna (23 proc.).
Jak podkreślają eksperci, uszkodzenie wątroby należy do typowych cech zakażenia koronawirusami. Dysfunkcja tego narządu dotyczy ok. 60 proc. pacjentów zakażonych poprzednim epidemicznym koronawirusem SARS oraz ponad połowy zakażonych SARS-CoV-2. – Co więcej, cechy uszkodzenia wątroby, m.in. podwyższona aktywność enzymów wątrobowych, mogą wiązać się z cięższym przebiegiem i wyższą śmiertelnością COVID-19, szczególnie u chorych z przewlekłą chorobą wątroby, np. jej marskością – dodaje prof. Jerzy Jaroszewicz.
Autorzy publikacji “Kompleksowa opieka nad chorym z zespołem Post-COVID-19 (PC19)” podkreślają, że niewiele osób pamięta ostatnią wielką pandemię grypa zwanej „hiszpanką”, która w latach 1918-1919 zabiła około 50 milionów ludzi, zakażając 1/3 ludzkości. – Pod koniec 2019 r. nie przewidywaliśmy, że z pozoru niewinny koronawirus, podobny do poprzedniego lokalnego w Azji SARS-CoV, wywoła pandemię o takiej skali, a Europa będzie jednym z najbardziej dotkniętych regionów świata. W ciągu roku wirus zakaził ponad 100 milionów ludzi na świecie, z czego ponad 30 milionów to mieszkańcy Europy. W Polsce bilans roku 2020 to ponad 1,5 miliona chorych i 40 tysięcy zmarłych z rozpoznanym zakażeniem SARS-CoV-2, ale już w porównaniu z 2019 rokiem liczbą zgonów wyższą o 65 tysięcy osób – mówią.
“Wydaje się prawie pewne, że nawet po opanowaniu epidemii z problemem przewlekłych konsekwencji zakażenia SARS-CoV-2 będziemy borykać się przez lata” – stwierdził w słowie wstępnym do książki prof. Krzysztof Simon, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
Publikacja rekomendowana przez epidemiologów i zakaźników
W publikacji, która uzyskała rekomendację Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 12 autorów, wybitnych praktyków, omawia różnorakie skutki zakażenia się koronawirusem.
– Gratuluję autorom. Śląski Uniwersytet Medyczny zarówno naukowo, jak i praktycznie walczy z pandemią. To niezwykle ważna i potrzebna publikacja – stwierdziła podczas dzisiejszej prezentacji prof. Katarzyna Mizia-Stec, prorektor ds. nauki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
Przeczytaj także:
