Szansa dla chorych na glejaka mózgu

Specjaliści ze Śląska przeprowadzą badanie, którego celem jest opracowanie nowego schematu leczenia jednej z najbardziej złośliwych postaci nowotworu mózgu – glejaka wielopostaciowego.

Agencja Badań Medycznych przeznaczy na to badanie ok. 8,5 mln zł. Zostaną nim objęci pacjenci z nowo zdiagnozowanym glejakiem wielopostaciowym mózgu. Badanie zostanie zrealizowane pod kierownictwem dr. hab. n. med. Wojciecha Kaspery z Katedry Neurochirurgii i Oddziału Klinicznego Neurochirurgii Wydziału Nauk Medycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. A ponieważ projekt ma charakter wieloośrodkowy, obok Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w jego realizację zaangażowany jest również Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach.

Bardzo agresywny i trudny do leczenia nowotwór mózgu

Glejak wielopostaciowy uważany jest za najbardziej agresywny i złośliwy guz mózgu. Średni czas przeżycia chorego z rozpoznaniem glejaka wielopostaciowego przy zastosowaniu obecnego standardu leczenia wynosi niewiele ponad 15 miesięcy. Mimo postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach w dziedzinie onkologii, wyniki leczenia złośliwych nowotworów mózgu pozostają niezadawalające. Standardem pozostaje leczenie chirurgiczne, czyli możliwie radykalna resekcja guza. Niestety, z uwagi na naciekający charakter wzrostu guza oraz położenie glejaka w obszarach mózgu, które uznaje się za nieoperacyjne, w wielu przypadkach przeprowadzenie radykalnego leczenia operacyjnego bez uszkodzenia kluczowych obszarów mózgu nie jest możliwe.

– Za tak agresywnym charakterem wzrostu guza oraz jego opornością na nowe metody leczenia stoi m.in. unikalna zdolność komórek glejaka wielopostaciowego do hamowania odpowiedzi immunologicznej w organizmie człowieka. Główną rolę w rozpoznaniu komórki nowotworowej oraz jej zniszczeniu odgrywają limfocyty T. To one rozpoznają na powierzchni nowotworu specyficzne białka, tzw. antygeny, a następnie generują immunologiczną, mającą na celu zwalczenie komórek nowotworu. Z drugiej strony, komórki guza posiadają na swojej zewnętrznej powierzchni białka nazywane fachowo tarczą molekularną, które zdolne są do blokowania tzw. punktów kontroli układu immunologicznego na powierzchni limfocytów T, co w efekcie prowadzi do ich inaktywacji i ucieczki nowotworu spod nadzoru układu immunologicznego. Innymi słowy, komórki nowotworowe wykorzystują tą tarczę, by stać się niewidocznymi dla układu immunologicznego gospodarza – tłumaczy dr hab. Wojciech Kaspera.

Nowy sposób leczenia glejaka wielopostaciowego

Projekt finansowany przez Agencję Badań Medycznych zakłada wprowadzenie do terapii glejaka wielopostaciowego pembrolizumabu – leku blokującego receptor PD-1 (tzw. receptor programowalnej śmierci komórki), który obecny jest m.in. na powierzchni limfocytów T. Nowotwór mózgu hamuje funkcję limfocytów T poprzez znajdujące się na jego powierzchni białko, które łącząc się z receptorem, doprowadza do wygaszenia funkcji przeciwnowotworowej limfocytów T. Idea wykorzystania pembrolizumabu w terapii glejaka wielopostaciowego ma na celu przywrócenie aktywności limfocytów T i skuteczną walkę z nowotworem mózgu przy wykorzystaniu własnego układu immunologicznego pacjenta.

– Przełomem w tym projekcie jest podejście, które zakłada włączenie pembolizumabu do leczenia przed planowanym leczeniem chirurgicznym – mówi Wojciech Kaspera. I dodaje: – Zakładamy, że takie wykorzystanie inhibitora anty-PD-1 u pacjentów z rozpoznanym glejakiem wielopostaciowym może doprowadzić do aktywacji układu immunologicznego przed chirurgicznym usunięciem guza, a także wzmocni skuteczność stosowanych po leczeniu chirurgicznym metod uzupełniających leczenie, takich jak chemio- i radioterapia.

Tego typu podejście to aktualnie jeden z najnowszych i najbardziej obiecujących trendów w badaniach klinicznych.