Wiele kobiet jest przekonanych, że nudności i wymioty w ciąży to coś naturalnego. Okazuje się jednak, że to problem, którego nie powinno się bagatelizować. Dlaczego?
W pierwszym trymestrze ciąży, czyli od 1. do 13. tygodnia, kobiety odczuwają różne dolegliwości. Najbardziej dotkliwe są dla nich nudności, z którymi mierzy się ok. 50–80 proc. kobiet w ciąży, oraz wymioty dotykające co drugiej z nich. Doskwiera im również: zmęczenie, senność, osłabienie, zaburzenia równowagi, zmiana preferencji zapachowych (to, co kiedyś miało przyjemny zapach, teraz drażni), zgaga, zaparcia, bóle brzucha, zaburzenia nastroju, a także depresja. Może też pojawić się krwawienie, które wiele kobiet napawa lękiem, ale najczęściej to nic groźnego.
Jakie są przyczyny nudności i wymiotów u kobiet w ciąży
Istnieje kilka hipotez dotyczących pochodzenia tych zaburzeń. Wiadomo, że w czasie ciąży, z powodu zwiększającego się stężenia hormonu progesteronu, dochodzi do osłabienia perystaltyki przewodu pokarmowego. Hormony (m.in. ludzka gonadotropina kosmówkowa – hCG, tyroksyna i kortyzol) pobudzają tzw. chemoreceptorową strefę wyzwalającą w ośrodku wymiotów w pniu mózgu, której wrażliwość na hormony jest w tym czasie zwiększona.
Zdaniem specjalistów występowanie nudności i wymiotów koreluje z wahaniami stężenia hCG. Według jednej z teorii, hCG stymuluje jajniki do zwiększenia produkcji estrogenu, który, o czym nie wszystkim wiadomo, może nasila nudności i wymioty. Możliwe są też przyczyny natury psychologicznej, zwłaszcza w przypadku, kiedy ciąża jest niechciana, albo/i kobieta doświadcza nadmiaru stresu.
Niektórzy autorzy sugerują, że nudności i wymioty są ewolucyjnym mechanizmem chroniącym płód przed narażeniem na związki o działaniu teratogennym, gdyż ramy czasowe ich występowania pokrywają się z okresem organogenezy.
Niezależnie od przyczyn wymioty i nudności to nic przyjemnego, a do tego mogą one doprowadzić do dodatkowych dolegliwości:
- odwodnienia,
- ketonurii,
- zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej,
- chronicznego zmęczenia,
- bólów głowy,
- częstych zasłabnięć.
Jakie mogą być konsekwencje zdrowotne wymiotów dla kobiety
Nudności i wymioty mogą być lekkie, umiarkowane i ciężkie. Zdarza się, że lekkie przechodzą w umiarkowane, a umiarkowane mogą eskalować do postaci tzw. niepowściągliwych wymiotów (w tym wypadku konieczna jest hospitalizacja, a średni czas przebywania w szpitalu dla pacjentki w ciąży wynosi 3-4 dni).
W większości przypadków nudności i wymioty ustępują przed końcem pierwszego trymestru, jednak ok. 10 proc. kobiet mogą towarzyszyć nawet do samego porodu. Najgroźniejsze i najbardziej uciążliwe niepowściągliwe wymioty dotykają 3,6 proc. ciężarnych.
Nudności i wymioty w ciąży, zwłaszcza gdy przejdą w fazę uporczywych wymiotów, mają swoje konsekwencje zdrowotne zarówno dla kobiety, jak i dziecka. W każdym wypadku obniżają jakość życia. Powodują m.in. niedożywienie, bo pacjentka zwraca przyjęty pokarm, co też skutkuje lękiem przed jedzeniem. Wymioty prowadzą do odwodnienia, zaburzenia równowagi elektrolitowej. Pogarsza się wchłanianie np. witamin zaleconych przez lekarza. Dolegliwości występują w nocy, więc zaburzają ciągłość snu, sprzyjają też depresji. Oczywiście wszystkie te niedogodności mają te skutki społeczne, rodzinne, zawodowe.
dr Jacek Tulimowski, specjalista ginekologii i położnictwa z Warszawy
Pacjentki z niepowściągliwymi wymiotami w ciąży mają często niskie ciśnienie krwi, szybkie tętno, a to może przekładać się na wyniki badań laboratoryjnych.
Jakie mogą być konsekwencje wymiotów dla dziecka
Ze zwykłymi nudnościami i wymiotami nie wiąże się ryzyko żadnych powikłań dla rozwijającego się płodu ani noworodka. W przypadku niepowściągliwych często dochodzi do ograniczenia wzrastania płodu -rozwijające się dziecko jest po prostu za małe w stosunku do wieku ciążowego. Konsekwencją tego mogą być np. częste infekcje.
Jeśli wymioty pojawiły się po 9. tygodniu ciąży, mogą być spowodowane innymi przyczynami niż ciąża. Mogą to być między innymi: zaburzenia przewodu pokarmowego, cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, depresja.
dr Jacek Tulimowski, specjalista ginekologii i położnictwa z Warszawy
Czynniki ryzyka nudności i wymiotów w ciąży
Do najczęstszych czynników, sprzyjających występowaniu nudności i wymiotów u kobiet w ciąży, należą:
- późne macierzyństwo (dotyczy kobiet, które nie rodziły wcześniej),
- niepowściągliwe wymioty w pierwszej ciąży,
- otyłość,
- płód żeński
- nadczynność tarczycy.
Sposoby na nudności i wymioty w ciąży
Wiele kobiet sądzi, że nudności i wymioty są nierozerwalnie związane z początkiem ciąży i nic nie da się z nimi zrobić. Tymczasem specjaliści podkreślają, że można je łagodzić. Od czego zacząć? Najlepiej od drobnych zmian w stylu życia.
- Zmodyfikuj dietę: spożywaj mniejsze porcje posiłków z większą częstotliwością, unikaj kwaśnych i pikantnych dań, a także tłustych i białkowych pokarmów. Jeśli czujesz nudności po każdej łyżce pokarmu, zrób krótką przerwę przed następną.
- Zażywaj ruchu.
- Unikaj preparatów żelaza.
- Duże tabletki dziel na mniejsze części.
- Wystrzegaj się intensywnych zapachów.
Możesz spróbować niekonwencjonalnych metod, np. akupunktury, ale zawsze skonsultuj to najpierw z lekarzem.
W leczeniu nudności i wymiotów najbardziej znane są preparaty oparte na imbirze. Jak podkreśla dr Jacek Tulimowski, imbir można stosować tylko przy łagodnych objawach. W przypadku wymiotów umiarkowanych, a szczególnie niepowściągliwych, nie należy po niego sięgać, bo sam w sobie może powodować nudności, a długo stosowany może wywołać refluks i zgagę.
Pozytywny wpływ na zmniejszenie wymiotów ma witamina B6. Jej zaletą jest też to, że łatwo się wchłania, metabolizuje w wątrobie, działając jednocześnie przeciwwymiotnie.
Przy nawrotach wymiotów niepowściągliwych, jako lek pierwszego rzutu, przez cały okres ciąży stosuje się doksylaminę. Lek ten uzyskał rekomendacje światowych organizacji ginekologiczno-położniczych od samego początku ciąży. Jego zaletą jest także śladowa ilość efektów ubocznych, porównywalna z placebo oraz postać małych, okrągłych tabletek łatwych do połknięcia. Do tej pory lek zastosowały 33 mln ciężarnych w różnych krajach świata, w Hiszpanii np. stosuje go 40 proc. kobiet w ciąży.
dr Jacek Tulimowski, specjalista ginekologii i położnictwa z Warszawy
Każda pacjentka powinna poinformować lekarza nawet o niewielkim nasileniu wymiotów i nudności. Z drugiej strony od lekarza powinna otrzymać informacje o możliwościach stosowania preparatu, wypełnić odpowiednią ankietę, w której sprawdzi na jakim poziomie: lekkim, umiarkowanym czy ciężkim są jej dolegliwości. Lekarz wiedząc, jakie jest nasilenie nudności i wymiotów, wypisze receptę na lek i przygotuje pacjentce instrukcję postępowania na miesiąc, czyli do następnej wizyty. To on decyduje, jak długo stosować lek i w jakiej dawce.
Źródło informacji: Serwis Zdrowie – PAP
Literatura:
- Webinar: „Panie doktorze, czy to normalne… czyli wszystko o dolegliwościach w I trymestrze ciąży” 20.07.2022r.
- Wytyczne na temat postępowania w razie niepowściągliwych wymiotów w ciąży opublikowane na portalu mp.pl – https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/264631,nudnosci-i-wymioty-ciazowe-oraz-niepowsciagliwe-wymioty-ciezarnych
Przeczytaj także:
