Zespół cieśni nadgarstka – przykra dolegliwość, na którą jeszcze nie tak dawno uskarżali się głównie pracownicy biurowi, graficy komputerowi, muzycy lub kasjerzy, coraz częściej dotyczy każdego z nas. Jak jej zapobiec?
Coraz więcej wolnego czasu spędzamy w domu, często przed ekranami komputerów i smartfonów. Dla wielu osób taka forma odpoczynku stała się już nawykiem, a nawet stylem życia. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, jakie to może mieć konsekwencje zdrowotne. Jeśli po wielogodzinnej pracy przy komputerze odczuwasz mrowienie w dłoniach, a także ból, obrzęk i sztywność nadgarstka, nie lekceważ tych symptomów i postaraj się czym prędzej odciążyć nadgarstek.
Niefizjologiczne ułożenie nadgarstków podczas korzystania z komputera lub telefonu komórkowego, setki kliknięć myszką, tysiące ruchów joystickiem lub wciskanie przycisków na ipadzie nie pozostają bez wpływu na nasze ręce. W wyniku stale powtarzanych intensywnych i zarazem monotonnych ruchów dłoni może dojść do przeciążenia mięśni odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka oraz zmian naczyniowych w stawach i tkankach miękkich ręki.
Dr n. med. Jarosław Strychar, ortopeda traumatolog z Carolina Medical Center, specjalizujący się w leczeniu urazów i deformacji pourazowych kończyny górnej, rekonstrukcji ścięgien oraz leczeniu operacyjnym zmian zwyrodnieniowych w obrębie ręki, wyjaśnia, że należy przede wszystkim dążyć do zmniejszenia ucisku na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka, ograniczając w miarę możliwości zginanie dłoni w nadgarstku.
Istnieje wiele rozwiązań, które pomagają zmienić ustawienie ręki podczas pracy z komputerem.
Zmiana ergonomii miejsca pracy to podstawa
Warto przeorganizować własne stanowisko pracy. Podstawą jest wygodny fotel z możliwością ustawienia wysokości, poziomu siedziska i pochylenia oparcia. Dopilnuj, aby kolana znajdowały się na poziomie biodra lub trochę poniżej. Stopy powinny znajdować się na podłodze. Ważne jest, aby siedząc na krześle, mieć mniej więcej 90 stopni zgięcia w stawach kolanowych i biodrowych.
Blat biurka powinien znajdować się nieco poniżej wysokości łokci. Ważne jest, abyś mógł swobodnie położyć ręce i nadgarstki podczas obsługi myszki i klawiatury. Staraj się nie zginać i nie skręcać nadgarstków podczas korzystania z klawiatury i myszki komputerowej!
Użytkowanie tradycyjnej myszki jest niekorzystne dla dłoni, nadgarstka i przedramienia, ponieważ wymaga wygięcia nadgarstka i uniesienia palca. Najzdrowsze jest trzymanie ręki w pionie, dlatego wszyscy użytkownicy myszek do komputerów powinni przyzwyczaić się do korzystania z pionowej myszki ergonomicznej. Warto przyzwyczaić się do pracy z nią, co na początku osobom dotąd korzystającym z tradycyjnych myszek może sprawiać trudność. Jeśli Twoje dziecko dopiero zaczyna przygodę z komputerem, od samego początku powinno pracować z myszką pionową ergonomiczną.
Skorzystaj z porady fizjoterapeuty
Nie chodzi o długotrwałą rehabilitację, lecz o instruktaż. Fizjoterapeuta nauczy Cię, jak prawidłowo ćwiczyć palce i jak je odpowiednio rozciągać. Zbawienne dla nadgarstków będą proste ćwiczenia stretchingowe. Wystarczy, że będziesz je wykonywać co kilka godzin przez 5 minut. Takie ćwiczenia poprawiają krążenie i pozwalają odpocząć napiętym mięśniom. Poza tym mają korzystny wpływ na samopoczucie.
Szkodliwe dla rąk i nadgarstka
To, że używanie telefonów komórkowych szkodzi drobnym stawom rąk i nadgarstka oraz powoduje przewlekłe uszkodzenia stawów międzypaliczkowych, nie budzi żadnej wątpliwości. Jednak na pytanie, czy ekrany dotykowe deformują dłonie, dr Strychar nie odpowiada już tak jednoznacznie. “Ich historia jest zbyt krótka. Na tę chwilę nie ma badań, które udowadniałyby w 100 procentach, że telefony z ekranami dotykowymi szkodzą. Aby przeprowadzić takie badanie, trzeba byłoby zbadać grupę kilkuset dzieci na przestrzeni 15 lat. Ale warto zachować przezorność i umiar w ich użytkowaniu” – mówi.
Wielu lekarzy stoi na stanowisku, że korzystanie z nowych technologii prowadzi do zespołu cieśni nadgarstka. Teoria ta ma jednak wielu przeciwników, pewnie dlatego, że – jak podkreśla dr Jarosław Strychar – nie jest poparta żadnymi badaniami naukowymi. Jedno jest jednak pewne: długotrwała praca przy komputerze wiąże się bezpośrednio z występowaniem zespołu kanału nadgarstka (w skrócie ZKN), zwanego zespołem cieśni nadgarstka, bo to zostało udowodnione wieloma badaniami.
Sprawdź, czy masz zespół cieśni nadgarstka
W diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka pomocny jest test Phalena, który możesz wykonać samodzielnie. Stań w pozycji wyprostowanej, unieś ręce przed siebie, zegnij w łokciu, aby uzyskać kąt prosty. Następnie połącz dłonie w taki sposób, aby stykały się ze sobą grzbietami i skieruj je palcami w dół. Nadgarstki mają być całkowicie zgięte. Taka pozycja powoduje ściśnięcie nerwu pośrodkowego, co na moment wywoła objaw cieśni. Obserwuj reakcję organizmu. Jeśli po upływie 1-2 minut poczujesz mrowienie i drętwienie dłoni w kciuku, palcu wskazującym i środkowym, to oznacza, że prawdopodobnie masz zespół cieśni nadgarstka. Jeśli natomiast te objawy pojawią się dopiero po 3-10 minutach, to wynik testu jest negatywny.
Żeby się upewnić, potrzebne jest jeszcze badanie ultrasonograficzne (USG) i elektromiograficzne (EMG). Jeśli one potwierdzą, że to zespół „ciasnoty” nadgarstka, jedynym wyjściem może okazać się operacja. Obecnie stosowane są tzw. metody małoinwazyjne otwarte, które łączą metodę endoskopową (wykonanie małego cięcia) z metodą klasycznej operacji nerwu pośrodkowego, odbywającej się pod kontrolą własnego wzroku. W opinii dr. Strychara jest to metoda bezpieczniejsza od metody endoskopowej.
Co trzeba wiedzieć o zespole cieśni nadgarstka
Jest chorobą cywilizacyjną, dotykającą głównie osób po 40. roku życia. Częściej występuje u kobiet, niż u mężczyzn. W grupie ryzyka znajdują się również osoby palące i nadużywające alkoholu. Znaczenie mają też czynniki hormonalne: otyłość, menopauza, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, niedoczynność tarczycy, stan po usunięciu jajników.
Schorzenie częściej występuje u osób wykonujących pracę związaną z często powtarzającym się przeciążeniem ręki i mikrourazami. Typowe dla niego jest występowanie dolegliwości w nocy. Pacjent odczuwa bolesne drętwienie, palenie lub uczucie mrowienia promieniujące wzdłuż ramienia aż do barku lub szyi.
