Lekarze deklarują, że regularnie stosują leki przeciwbólowe u pacjentów, którzy ich wymagają. Nie potwierdzają tego jednak opinie pacjentów, oceniających średnie natężenie swojego bólu na 7 w skali od 1 do 10. Dlaczego więc, mimo że medycyna dysponuje dzisiaj bardzo skutecznymi metodami uśmierzania bólu, chorzy nadal tak bardzo cierpią? Jak długo jeszcze będzie w Polsce pokutować mit uzależnienia się od leków opioidowych, uparcie nazywanych przez niektórych lekarzy środkami odurzającymi lub narkotycznymi?
– Współczesna medycyna jest w stanie kontrolować i łagodzić każdy ból. Mamy w Polsce dostęp do leków przeciwbólowych ze światowej półki, większość z nich jest refundowana. Wiedza na temat skutecznego leczenia bólu również jest w zasięgu ręki. Lekarze nie mogą się usprawiedliwiać, że nie mają do niej dostępu – denerwuje się dr Jadwiga Pyszkowska, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej. Według niej problemem jest dzisiaj to, że lekarze nie są wynagradzani za to, jak pracują. Dostają pieniądze za to, że w ogóle pracują. Likwidowane są poradnie leczenia bólu, ponieważ generują długi. A pacjenci chodzą od lekarza do lekarza i błagają o litość.
Dorota Kaniewska choruje od wielu lat na raka. Niejednokrotnie spotkała się z ignorancją lekarzy. Choć trudno to sobie wyobrazić, zabieg odbarczania nerki, który wykonuje się w znieczuleniu, u niej lekarze zrobili “na żywca”. Innym razem odmówiono jej recepty na skuteczny lek przeciwbólowy, bo nie było lekarza, który mógłby ją wypisać. – Zostałam nawet posądzona o uzależnienie od leków przeciwbólowych – wspomina moment, kiedy była po operacji ginekologicznej, a pielęgniarka, zamiast podać jej lek łagodzący potworny ból, zrobiła jej zastrzyk z pyralginy, bo lekarz spał po dyżurze, a ona nie miała klucza do szafki z silniejszymi lekami.
Czy tak trudno zrozumieć niektórym lekarzom, że ból, zwłaszcza przewlekły, powoduje silny stres czyniący, jak podkreślają specjaliści od leczenia bólu, spustoszenie w układzie immunologicznym? Z jego powodu gorzej leczą się rany, rozregulowuje się cukrzyca, pojawiają się problemy endokrynologiczne, przyspiesza rozwój innych schorzeń i trudno zapanować nad podstawową chorobą, która jest źródłem bólu.
O tym wszystkim mówi się od lat na sympozjach i konferencjach dla lekarzy różnych specjalności, opisuje w fachowych książkach medycznych i na stronie Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej. – Od 1986 r. lekarze na całym świecie, z państw należących do ONZ, są zobowiązani do przestrzegania wytycznych leczenia bólu WHO, które są oparte na dowodach naukowych i klinicznych. To dogmaty medyczne – przypomina dr Jadwiga Pyszkowska. I dodaje, że lekarze podstawowej opieki zdrowotnej również mają obowiązek zaopatrzyć chorego w skuteczne leki przeciwbólowe. A jeśli tego nie robią, to chory ma prawo domagać się odszkodowania za niepotrzebne cierpienie.
O przestrzeganie prawa pacjentów do leczenia bólu w Polsce walczy Koalicja na Rzecz Walki z Bólem “Wygrajmy z bólem”, skupiająca różne organizacje pacjenckie oraz towarzystwa naukowe. Dzięki jej działaniom Ministerstwo Zdrowia wycofało się już z tzw. różowych recept na leki opioidowe, które stygmatyzowały osoby cierpiące z powodu przewlekłego bólu, oraz uprościło zasady ich wypisywania. Ponadto, od października 2014 r. studenci wszystkich uczelni medycznych maja obowiązkowe zajęcia z leczenia bólu.
Wysiłki Koalicji skupiają się teraz na przekonaniu resortu zdrowia do objęcia refundacją nowoczesnych leków, w tym przede wszystkim jedynego preparatu, który ma podwójne działanie: niweluje ból, a jednocześnie zapobiega silnym zaparciom, które są jednym z najczęstszych, a jednocześnie najbardziej dokuczliwych i niebezpiecznych (mogą doprowadzić do niedrożności przewodu pokarmowego i perforacji jelit) działań niepożądanych leków opioidowych. Jeśli pacjenci będą mieli do tego leku dostęp, nie będą już musieli wybierać między bólem a zaparciami.
