Według szacunków w Polsce na przewlekłą chorobę nerek cierpi ponad 4 mln osób, ale 90 proc. z nich nie jest tego świadoma. Nerki, jak podkreślają eksperci, chorują po cichu, dlatego warto je badać profilaktycznie.
Nerki pełnią kluczową rolę w organizmie. Filtrują, produkują mocz, wpływają na gospodarkę hormonalną i elektrolitową, biorą udział w procesach metabolicznych, uczestniczą w regulacji ciśnienia tętniczego. Dlaczego więc je zaniedbujemy?
– Społeczeństwo nie jest świadome tego, jak dbać o nerki. Szacuje się, że 90 proc. chorych na przewlekłą chorobę nerek nie zdaje sobie sprawy ze swojej choroby. A przecież jest ona obok nadciśnienia tętniczego najczęściej występującym schorzeniem i dotyczy aż 13,4 proc. z nas, czyli ponad 4 milionów Polaków. Oznacza to, że przewlekła choroba nerek występuje częściej niż cukrzyca typu 1 i 2 razem wziętych, które dotykają 9,1 pro. polskiego społeczeństwa – mówi prof. Ryszard Gellert, konsultant krajowy w dziedzinie nefrologii.
Przewlekła choroba nerek – jakie są jej objawy?
Objawy przewlekłej choroby nerek mogą być bardzo niespecyficzne lub nie występować wcale. Choroba rozwija się w sposób niezauważalny, przez co jej objawy są pomijane przez samych pacjentów, jak i lekarzy. Rozpoznawana jest dopiero w stadium schyłkowej niewydolności, kiedy konieczne jest natychmiastowe podjęcie leczenia nerkozastępczego – dializoterapii lub przeszczepu nerki. Ale nawet wtedy u 50 proc. chorych nie występują żadne charakterystyczne objawy.
Wielu chorych może nie doczekać diagnozy ze względu na bardzo wysokie ryzyko wystąpienia poważnych powikłań sercowo-naczyniowych, i to na długo przed pojawieniem się jakichkolwiek objawów ze strony nerek.
Nerki i zbudowane z nich nefrony mają znikomą zdolność regeneracji, ale obumarcie nefronów to proces nieodwracalny. Całkowite wyleczenie przewlekłej choroby nerek nie jest możliwe. Możemy jedynie zatrzymać proces chorobowy dzięki lekom nefroprotekcyjnym.
Przewlekła choroba nerek – jak się przed nią uchronić?
Regularne badania profilaktyczne są w stanie ostrzec nas przed rozwijającym się schorzeniem. Podstawowym narzędziem oceny kondycji nerek jest badanie stężenia kreatyniny we krwi (GFR). Pozwala ono przy użyciu odpowiednich wzorów uzyskać wskaźnik eGFR – czyli wartość filtracji kłębuszkowej. Prawidłowe eGFR wynosi powyżej 100 ml/min. O przewlekłej chorobie nerek mówimy, kiedy eGFR jest trwale niższe niż 60 ml/min przez ponad 3 miesiące.
Kolejnym badaniem, które pozwala ocenić stan nerek, jest ogólne badanie moczu z uwzględnieniem albuminurii, czyli ilości białka wydalanego z moczem. Prawidłowe wydalanie albuminy z moczem to < 30 mg/dobę (10 mg/g kreatyniny, 1 mg/mmol kreatyniny, < 20 mg/l). Albuminurię, czyli stan podwyższonej albuminy w moczu, rozpoznaje się w momencie, kiedy wartości te przekraczają 30 mg/dobę.
Takie badania są niedrogie i łatwo dostępne, dlatego powinniśmy je wykonywać (bez wyjątków!) przynajmniej raz na dwa lata. Częstsze badanie zaleca się osobom w grupach ryzyka: chorującym na serce (zwłaszcza na niewydolność serca), cukrzycę typu 2, miażdżycę oraz otyłość.
Przewlekła choroba nerek – potrzebne są zmiany w POZ
Przewlekła choroba nerek ma istotny wpływ na życie społeczne, zawodowe i rodzinne chorych, dlatego niezbędna jest odpowiednia diagnostyka.
– Robimy wszystko, aby nastąpiło efektywne wdrożenie „Modelu organizacji opieki ambulatoryjnej nad pacjentem z przewlekłą chorobą nerek”. Wpłynęłoby to na zwiększenie wykrywalności i poprawę leczenia przewlekłej choroby nerek. Model zakłada dodanie do zakresu świadczeń realizowanych w koordynowanej opiece POZ diagnostyki, monitorowania i leczenia przewlekłej choroby nerek jako powikłania innych chorób, takich jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby sercowo-naczyniowe. Istotne jest również zacieśnienie współpracy między lekarzami POZ a nefrologami oraz zwiększenie roli POZ w diagnostyce przewlekłej choroby nerek – informuje prof. Magdalena Krajewska, prezes Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego.
Przewlekła choroba nerek – o co apeluje ambasador kampanii #ZbadajNerki
– Walczyłem o swoje nerki ponad dwa lata. Walczyłem o zachowanie ich funkcji, ale nie udało się! Koniecznym okazał się przeszczep, który na zawsze zmienił moje życie. Dlatego wiem, że kluczowe jest badanie się, bo ta choroba może nas zaskoczyć. Może przebiegać bardzo dynamicznie, tak jak u mnie, lub rozwijać się powoli wiele lat. Badajmy się i uprzedźmy przewlekłą chorobę nerek – apeluje aktor Piotr Polk, ambasador kampanii Otwórz Serce Na Nerki.
Jego historię można obejrzeć na stronie www.otworzsercenanerki.pl oraz na YouTube: Otwórz Serce Na Nerki.
– Przewlekłą chorobę nerek można porównać do góry lodowej. My widzimy tylko wierzchołek – to 10 proc. chorych świadomych istnienia swojej choroby. Jednak aż 90 proc. chorych znajduje się pod powierzchnią, żyje w niewiedzy, powoli doprowadzając do wyniszczenia swoich najważniejszych organów i skazując się na przedwczesną śmierć – podkreśla Dorota Ligęza z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Moje Nerki.
Kampania społeczna #OtwórzSerceNaNerki realizowana jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Jej celem jest budowanie świadomości na temat roli nerek w życiu każdego z nas oraz wpływu codziennych decyzji i nawyków na ich kondycję.
