Krew to najcenniejszy lek. Kto może być jej dawcą?

Krew to najcenniejszy lek. Kto może być jej dawcą?

Kto może zostać honorowym dawcą krwi, dlaczego warto ją oddawać i czy jest to bezpieczne? – pytamy dr Katarzynę Bukol-Krawczyk, specjalistę medycyny rodzinnej z Grupy LUX MED.

Mimo że badania w kierunku wyhodowania syntetycznego odpowiednika krwi trwają od lat, to nadal pozostają w fazie testów. Tymczasem zapotrzebowanie na krew jest ogromne i stale rośnie, zwłaszcza latem.

Sezon letni to trudny czas dla szpitali i punktów krwiodawstwa. Nasilenie wakacyjnego ruchu, rosnąca liczba urazów i wypadków, urlopy i w konsekwencji mniej oddawanej krwi – to przyczyny deficytu tego najcenniejszego leku. Tymczasem już jedna jednostka krwi jest w stanie uratować życie aż trzem osobom – z 450 ml można wyodrębnić 3 różne frakcje (osocze, płytki krwi oraz koncentrat krwinek czerwonych), które podaje się chorym w razie konieczności.  

Kto może zostać krwiodawcą?

Aby móc honorowo oddać krew, należy spełnić kilka niezbędnych warunków. Dawcą może być każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, której masa ciała nie jest niższa niż 50 kg.

Dawcą krwi nie mogą zostać osoby dotknięte następującymi schorzeniami

  • wady serca (poza wrodzonymi i wyleczonymi),
  • choroba niedokrwienna mięśnia sercowego,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • niewydolność krążeniowa,
  • miażdżyca,
  • cukrzyca,
  • choroby tarczycy,
  • choroby nadnerczy,
  • choroby wątroby,
  • łuszczyca,
  • nowotwory,
  • choroby zakaźne, jak np. WZW B, C, nosicielstwo HIV czy choroby weneryczne.

Przeciwskazaniem są również:

  • zaburzenia i choroby psychiczne,
  • uzależnienie od leków, alkoholu oraz środków odurzających.

Jak się okazuje, lista przeciwwskazań do oddania krwi jest jeszcze dłuższa.

Przede wszystkim kobiety po porodzie lub zakończeniu ciąży powinny odczekać około 9 miesięcy, zanim zdecydują się przystąpić do oddawania krwi, a dodatkowo w dniu donacji nie powinny być w trakcie miesiączki. Niezwykle ważna jest szczerość – należy przypomnieć sobie, czy w ciągu ostatnich sześciu miesięcy nie przechodziliśmy jakichś operacji, zabiegów przekłuwania jakichś części ciała lub tatuaży. Uczulam także moich pacjentów, by na kilka dni przed planowanym oddaniem krwi nie przyjmowali lekarstw zawierających aspirynę (rozrzedza krew), a na tydzień przed – o ile to możliwe – powstrzymali się od zabiegów stomatologicznych. Ważne jest dobre ogólne samopoczucie. Nawet zwykłe przeziębienie wyklucza nas tymczasowo z możliwości oddawania krwi. Zatem, aby z czystym sumieniem oddać krew, powinniśmy się czuć po prostu zdrowo i na siłach – mówi dr Katarzyna Bukol-Krawczyk, specjalista medycyny rodzinnej Grupy LUX MED.

Jak się przygotować do oddania krwi?

Krew można oddać w każdym punkcie krwiodawstwa – stacjonarnym lub mobilnym. Jednorazowo od dawcy pobiera się 450 ml krwi. Mężczyźni mogą oddać krew sześć razy w roku, kobiety tylko cztery razy. Aby odpowiednio przygotować się do donacji, warto pamiętać o kilku zasadach.

  1. W przeddzień planowanego oddawania krwi nie powinniśmy jeść nic tłustego – krew przetłuszczona (lipemiczna) nie nadaje się do celów leczniczych.
  2. Wskazane jest też odpowiednie nawodnienie organizmu, zatem dzień przed donacją pijemy dużo wody – co najmniej ok. 2 litrów.
  3. Należy porządnie się wyspać.
  4. Pod żadnym pozorem nie należy spożywać alkoholu, a na godzinę przed i przynajmniej trzy godziny po donacji nie wolno palić papierosów, a najlepiej w ogóle z nich zrezygnować!
  5. Rano należy zjeść lekkostrawny posiłek, by nie być na czczo, oraz unikać nadmiernego wysiłku fizycznego.

Sama procedura oddawania krwi jest bezbolesna i całkowicie bezpieczna. Wykonuje się ją w sterylnych warunkach i przy użyciu sprzętu jednorazowego użytku. Nawet, jeśli chwilowo jest to mało przyjemne, świadomość, że ratujemy w ten sposób komuś życie, zrekompensuje nam wszelkie niedogodności. 

Donacja krok po kroku

  1. Po przybyciu do punktu krwiodawstwa kierowani jesteśmy do rejestracji (należy mieć ze sobą dowód osobisty), podczas której wypełniamy dodatkowo kwestionariusz z pytaniami o stan zdrowia.
  2. Następnie na stanowisku laboratoryjnym oznaczany jest poziom hemoglobiny we krwi oraz pobierane są dodatkowe jej próbki do badań.
  3. Po stwierdzeniu prawidłowego poziomu hemoglobiny kierowani jesteśmy do gabinetu lekarskiego, w którym lekarz przeprowadza wywiad medyczny i badanie przedmiotowe: ocenia ogólny stan zdrowia, mierzy ciśnienie, a także sprawdza masę oraz temperaturę ciała.
  4. Jeśli wszystko jest w normie, kwalifikuje nas do oddania krwi pełnej lub jej składników (np. samych płytek krwi), bądź też – w przypadku dyskwalifikacji – wyjaśnia jej powody i ustala kolejny, możliwy termin zgłoszenia się do punktu krwiodawstwa.
  5. Po kwalifikacji do donacji kierowani jesteśmy na salę pobrań. Sama donacja trwa ok. 10 minut, a po niej należy odczekać kolejne 15 minut.
  6. Następnie odbieramy przysługujący nam “posiłek regeneracyjny”, dostarczający łącznie 4500 kalorii – najczęściej jest to sok oraz 8 czekolad, które mają za zadanie uzupełnić ubytek energetyczny 450 ml krwi.
  7. Po oddaniu krwi należy stosować się do poleceń personelu medycznego: unikać nadmiernego wysiłku fizycznego i obciążania ręki, z której pobrano krew, poza tym wskazany jest tego dnia porządny wypoczynek.

W dniu oddania krwi przysługuje zwolnienie z pracy na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracodawca ma obowiązek udzielenia wolnego, jednak pod warunkiem, że został wcześniej poinformowany, a pracownik po oddaniu krwi dostarczy stosowane zaświadczenie.

Osoba, która regularnie honorowo oddaje krew, ma szansę zostać Zasłużonym Honorowym Dawcą Krwi. Kobiety otrzymują ten tytuł, jeśli w dowolnym czasie oddadzą co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników, mężczyźni zaś o 1 litr więcej. Zasłużonemu Honorowemu Dawcy Krwi przysługuje bezpłatne (do wysokości limitu finansowania) zaopatrzenie w leki objęte wykazem leków refundowanych. Dodatkowym przywilejem jest korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej i usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach poza kolejnością.

Skład i grupa krwi

Krew składa się z erytrocytów (krwinki czerwone), leukocytów (krwinek białych), trombocytów (płytek krwi) oraz osocza (surowicy). Dorosły człowiek o przeciętnej masie ciała ma w sobie ok. 5-6 litrów krwi, czyli około 10 jej jednostek. Każdy z nas posiada tzw. grupę krwi, która stabilizuje się około 2. roku życia i pozostaje niezmienna już do końca. Jej oznaczenie jest kluczowe przy doborze krwi do przetoczeń wymaganych np. w trakcie zabiegów operacyjnych (np. przeszczepiania narządów), podczas leczenia chorób krwi lub w czasie ciąży.

Przy oznaczeniu grupy krwi najważniejszy dla nas jest układ AB0 oraz układ Rh. Obecność antygenu A lub B na erytrocytach decyduje o przynależności do jednej z czterech grup krwi: A (ma na krwinkach antygen A), B (ma na krwinkach antygen B), AB (ma na krwinkach oba antygeny A i B) lub 0 (brak antygenu na krwinkach). W surowicy krwi (osocze) natomiast znajdują się naturalne przeciwciała skierowane przeciwko nieobecnemu antygenowi w krwinkach. I tak: grupa O zawiera przeciwciała anty-A i anty-B; grupa A – przeciwciała anty-B; grupa B – przeciwciała anty-A, zaś grupa AB – nie posiada przeciwciał. Drugim, ważnym elementem przy oznaczeniu grupy krwi, jest układ Rh, w którym najistotniejsza jest obecność na erytrocytach antygenu D. Jeśli krwinki czerwone zawierają antygen D (+), pacjent posiada grupę krwi Rh+. Osoby z brakiem tego antygenu określa się mianem Rh-. Antygeny te są niezależne od antygenów A i B obecnych w ramach układu AB0, jednak mówiąc o grupach krwi łączy się je i podaje określenia, takie jak: A Rh+, 0 Rh- – tłumaczy zawiły proces oznaczania grupy krwi dr Katarzyna Bukol-Krawczyk.

Według statystyk na terenie Polski najczęstszą grupą krwi jest A Rh+, którą posiada 32 proc. osób. Drugą co do liczebności jest grupa 0 Rh+ (31 proc.), a trzecią B Rh+ (15 proc.). Następnie grupy AB Rh+ (7 proc.), 0 Rh- (6 proc.), A Rh- (6 proc.), B Rh- (2 proc.). Najmniej pacjentów posiada grupę krwi AB Rh- (1 proc.).

Mimo że każdego roku liczba dawców zwiększa się o około 3,6 proc., w tym samym czasie zapotrzebowanie na krew wrasta średnio o 8,6 proc. W centrach krwiodawstwa najczęściej brakuje grup: A Rh-, 0 Rh- i B Rh-, ale w czasie wakacji potrzebna jest każda grupa krwi.

1 Comment

  1. Czytałam o tym ostatnio na fanpage Medipakietu. Myślę, że warto się zastanowić nad oddawaniem krwi, to może uratować wiele żyć.

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

You may also like

Kobiety w IT. Jakie znaczenie ma płeć w miejscu pracy?

"To nie jest zawód dla kobiet", "Może zajmij się czymś łatwiejszym, to zbyt trudne dla ciebie", "Masz za małą wiedzę i umiejętności", "Nie dasz rady, nie nadajesz się". Takie zdania słyszą na początku swojej kariery kobiety w IT. Jakie znaczenie ma płeć w tej branży?