Leki mogą powodować poważne szkody, jeżeli są niewłaściwie przechowywane, przepisywane, wydawane, podawane lub jeśli są niewystarczająco monitorowane. W Unii Europejskiej, która liczy 447 mln mieszkańców, błędy w stosowaniu leków odpowiadają za 163 tys. zgonów rocznie.
Kwestia bezpieczeństwa leków została wybrana jako temat przewodni Światowego Dnia Bezpieczeństwa Pacjenta w 2022 roku, z hasłem: „Leki bez szkody”, który obchodzony jest 17 września.
Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób można ograniczyć ilość błędów w stosowaniu leków?
W opinii farmaceutów można osiągnąć ten cel, wprowadzając elektroniczne recepty, nadzór nad błędami w stosowaniu leków oraz systemy podawania leków oparte na kodach kreskowych. Według nich jedną z głównych przeszkód we wdrażaniu tych usprawnień jest jednak brak wyszkolonego personelu. Badanie przeprowadzone na zlecenie European Collaborative Action on Medication Errors and Traceability (ECAMET) wykazało niski poziom wdrożenia systemów monitorowania leków w europejskich szpitalach, przy czym dowody kliniczne wskazują, że jest to najskuteczniejszy sposób minimalizacji błędów w stosowaniu leków nawet na poziomie 58 proc.[1].
Niebezpieczne praktyki i szkody związane z lekami stanowią 50 proc. wszystkich możliwych do uniknięcia szkód w opiece medycznej na całym świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała koszty związane z błędami w stosowaniu leków na świecie na 41,4 mld euro rocznie, nie licząc utraconych zarobków i produktywności personelu medycznego.
W Polsce od 2021 roku działa Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali, która stawia sobie za cel poprawę bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego oraz podniesienie świadomości na temat wysokich kosztów, jakie społeczeństwo ponosi w związku z błędami w stosowaniu leków. Eksperci koalicji wskazują na konieczność utworzenia centralnego rejestru zdarzeń niepożądanych, jako podstawy systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem. Pozyskane w ramach rejestru dane pozwolą, ich zdaniem, na monitorowanie, analizowanie i w razie potrzeby wprowadzanie działań naprawczych. Kwestia ta została wzięta pod uwagę w trakcie prac nad projektem ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, która najprawdopodobniej zostanie ogłoszona w ciągu najbliższego miesiąca.
Głównym celem Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali jest zwiększanie bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia w miejscu pracy, m.in. poprzez promowanie i zachęcanie szpitali do korzystania z bezpiecznego sprzętu medycznego. Do zainicjowanego przez koalicję programu „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent” przyłączają się polskie placówki medyczne, przestrzegające zawartych w nim zaleceń.
W 2021 roku do Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali dołączyło ponad 40 instytucji: szpitali, powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych, centrów zdrowia, ośrodków rehabilitacyjnych. W tym roku liczba zgłoszeń wzrosła do 90. Na początku lipca br. ruszyła pierwsza w Polsce certyfikacja bezpieczeństwa i jakości szpitali.
Patronat nad programem “Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent” objęli: Narodowy Fundusz Zdrowia, Rzecznik Praw Pacjenta, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Polska Federacja Szpitali, Naczelna Izba Lekarska, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Polski Klub Dostępu Naczyniowego, Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Szpitali Prywatnych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Naczelna Izba Aptekarska, Europejskie Stowarzyszenie Czyste Leczenie oraz Towarzystwo Chirurgów Polskich.
[1] ECAMET-PR-on-medication-errors-and-tracebility-to-coincide-with-WHO-World-patient-safety-day_Final.pdf
