Udar mózgu dotyka zwykle osób w podeszłym wieku, ale może przytrafić się również osobom młodym. Jak im pomóc?
Udar dotyka najczęściej osób w podeszłym wieku, zwłaszcza ze schorzeniami kardiologicznymi. Nie znaczy to jednak, że nie zdarza się u potencjalnie zdrowych osób. Jest bardzo groźny, bo może doprowadzić do paraliżu o różnym stopniu rozległości, a czasem nawet do trwałej niepełnosprawności. Dlatego warto wiedzieć, jak go rozpoznać i jak pomóc osobie, u której podejrzewamy udar. Nasza szybka reakcja może uratować jej zdrowie, a nawet życie.
Co to jest udar mózgu?
Udar to nagłe zaburzenie czynności mózgu, wynikające z dysfunkcji krążenia w jego obrębie. Może być spowodowany pęknięciem naczynia krwionośnego i wylewem krwi do wnętrza czaszki – mamy wówczas do czynienia z udarem krwotocznym, potocznie nazywanym wylewem, częstym u osób chorujących na nadciśnienie. Udar niedokrwienny występuje natomiast w sytuacji, gdy naczynie doprowadzające krew do mózgu zostaje zablokowane zatorem i w ten sposób pojawia się obszar niedokrwienia mózgu. Ten typ udaru występuje w około 80 proc. przypadków udaru mózgu.
Niezależnie od rodzaju i przyczyny, każdy udar jest groźny dla życia i zdrowia. Uszkadza mózg i w zależności od tego, w której części tego narządu ma miejsce, może prowadzić do paraliżu, porażeń mięśni, niedowładów. Wiedza na temat rozpoznawania udaru oraz szybka pomoc osobie nim dotkniętej może w znacznym stopniu zminimalizować jego skutki.
[Jakub Rychlik, ratownik medyczny Akademii Ratownictwa LUX MED]
Jak rozpoznać udar?
Udar najczęściej przytrafia się seniorom, ponieważ ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Dlatego widząc dziwnie zachowującą się osobę starszą, upewnijmy się, czy nie potrzebuje naszej pomocy.
Najbardziej typowe objawy udaru to:
- silne bóle głowy,
- bełkotliwa mowa,
- drętwienie kończyn,
- niedowłady (często mięśni twarzy).
Oprócz nich, w zależności od obszaru mózgu, który uległ uszkodzeniu, mogą pojawić się:
- zawroty głowy,
- zaburzenia równowagi,
- osłabienie,
- wymioty,
- zaburzenia widzenia,
- trudności z logicznym myśleniem oraz rozumieniem.
Warto być czujnym, ponieważ objawy udaru mózgu można pomylić z upojeniem alkoholowym, a także hipoglikemią, czyli niskim poziomem cukru we krwi.
Udar można rozpoznać, wykonując prosty, szybki test. Poprośmy osobę, u której go podejrzewamy, aby uśmiechnęła się, powtórzyła za nami jakieś zdanie oraz podniosła ręce do góry. W ten sposób sprawdzimy, czy występują u niej niedowłady mięśni twarzy, problemy z ruchomością kończyn i mową, a wzywając pomoc, przekażemy specjalistom więcej precyzyjnych informacji. Bardzo ważne jest, aby spróbować ustalić czas wystąpienia pierwszych objawów, ma to znaczenie przy dalszym leczeniu.
[Jakub Rychlik, ratownik medyczny Akademii Ratownictwa LUX MED]
Sprawdź, co możesz zrobić
- Jeśli jesteś świadkiem udaru lub podejrzewasz go u siebie bądź kogoś z otoczenia, w trybie pilnym wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer 999 lub 112. Im szybciej to zrobisz, tym prędzej chory otrzyma fachową pomoc medyczną, a to daje szanse na ograniczenie obszaru uszkodzenia mózgu. Kluczowa jest wczesna diagnostyka, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia, najlepiej w ośrodku, który posiada oddział udarowy.
- W rozmowie z dyspozytorem pogotowia poinformuj o podejrzeniu udaru oraz widocznych objawach. Udar występuje zazwyczaj po dużym wysiłku fizycznym lub w wyniku silnego stresu. Sprzyjają mu choroby serca, nadciśnienie, cukrzyca, palenie papierosów i siedzący tryb życia. Jeśli masz pewność, że u osoby chorej występuje jeden z wymienionych czynników ryzyka, także o tym wspomnij.
- Ratownikom medycznym, gdy już dotrą na miejsce, podaj jak najwięcej informacji: kiedy wystąpiły pierwsze objawy, czy ulegały zmianom, czy pacjent leczy się przewlekle i jakie leki przyjmuje. Jeśli jest możliwość, przygotujmy jego dokumentację medyczną.
- Czekając na karetkę, ułóż chorego w komfortowej pozycji i obserwuj jego stan. Jeśli jest nieprzytomny, ale oddycha prawidłowo, połóż go w pozycji bezpiecznej (na boku), pamiętając o zapewnieniu drożności dróg oddechowych i komfortu termicznego. Przez cały czas kontroluj jego oddech, a w razie potrzeby podejmij czynności resuscytacyjne.
- Osobie z podejrzeniem udaru nie można podawać żadnych płynów, pokarmów ani leków.
- Jeśli masz wątpliwości, co powinieneś zrobić, zapytaj dyspozytora medycznego lub operatora numeru alarmowego 112. Dyspozytor medyczny i operator powinni udzielić informacji i wskazówek dotyczących dalszego postępowania.