Wakacje to czas beztroski, zabawy i odpoczynku. Rodzice często pozwalają dzieciom na więcej swobody w wyborze posiłków i napojów, co niejednokrotnie skutkuje sięganiem po mniej zdrowe produkty oraz sprzyja rozwojowi nadwagi i otyłości.
Problem otyłości wśród dzieci w Polsce przybiera na sile, co potwierdzają liczne badania i raporty. Według Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, od 20 do 30 proc. dzieci i młodzieży w każdym województwie Polski zmaga się z nadwagą i otyłością. Oznacza to, że co piąte, a nawet co trzecie dziecko ma już teraz problemy z nadmierną masą ciała. A prognozy są jeszcze bardziej niepokojące – czworo na pięcioro z tych dzieci będzie otyłych w życiu dorosłym, co dramatycznie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy choroby serca. Jak można temu zapobiec?
Budowanie zdrowych nawyków od dzieciństwa to podstawa zdrowia metabolicznego w przyszłości. Otyłość u dzieci to poważny problem, który wymaga kompleksowego podejścia – zarówno edukacji rodziców, jak i wsparcia w zakresie zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej. Musimy zrozumieć, że nawyki żywieniowe i poziom aktywności fizycznej, które kształtujemy w młodym wieku, mają trwały wpływ na nasze zdrowie w dorosłym życiu.
dr Zuzanna Przekop, Head of R&D w klinice Holi
10 wakacyjnych pułapek sprzyjających rozwojowi nadwagi i otyłości u dzieci
Według dr Zuzanny Przekop z kliniki Holi, rozwojowi nadwagi i otyłości u dzieci sprzyjają w czasie wakacji następujące czynniki:
- Słodkie napoje – gazowane i słodzone napoje są często wybierane przez dzieci dla ochłody w gorące dni, ale zawierają ogromne ilości cukru, które przyczyniają się do szybkiego przyrostu wagi. Przykładowo, jedna puszka słodkiego napoju może zawierać aż 7 łyżeczek cukru, co stanowi 140 kalorii. Szczególnie w czasie upałów warto budować u dzieci nawyk picia wody — małymi porcjami, ale częściej.
- Fast foody – wakacyjne kurorty kuszą przekąskami typu fast food, a rodzice w wakacyjnej aurze rezygnują z przygotowania posiłków samodzielnie. Fast foody są łatwo dostępne i szybkie w przygotowaniu, ale też pełne kalorii. Hamburgery, frytki, pizza i inne tego typu przekąski są często bogate w tłuszcze nasycone i trans, które podnoszą stężenie cholesterolu i w konsekwencji zwiększają ryzyko chorób serca. Częste spożywanie fast foodów w wakacje może zaburzyć rytm odżywiania, powodując skłonności do nadwagi.
- Lody i słodycze – chociaż są ulubionym przysmakiem wielu dzieci (szczególnie podczas wakacyjnych wyjazdów i obozów), lody, ciastka, cukierki i inne słodycze są bogate w cukry proste, które szybko podnoszą stężenie glukozy we krwi, a następnie powodują jego gwałtowny spadek, co prowadzi do uczucia głodu i chęci na kolejną słodką przekąskę.
- Nieregularne posiłki – w wakacyjnym trybie nietrudno o brak regularnych posiłków i przekąsek, co może prowadzić do nadmiernego głodu i przejadania się podczas jednego posiłku, co sprzyja przybieraniu na wadze. Ważne jest, aby dzieci spożywały regularne posiłki i zdrowe przekąski, aby utrzymać stabilny poziom energii i unikać niekontrolowanego podjadania.
- Brak ruchu – czas wolny od szkoły wiele dzieci spędza przed ekranami, zamiast bawić się na świeżym powietrzu, co negatywnie wpływa na ich zdrowie. Regularna aktywność fizyczna, taka jak bieganie, jazda na rowerze, pływanie czy gra w piłkę, pomaga spalać kalorie, wzmacnia mięśnie i kości oraz poprawia kondycję i samopoczucie.
- Podjadanie – dzieci często sięgają po przekąski między posiłkami, które są bogate w cukry i tłuszcze, co prowadzi do nadmiernego spożycia kalorii i przyrostu masy ciała. Ważne jest, aby nauczyć dzieci wybierania zdrowych przekąsek, takich jak owoce, warzywa, orzechy czy jogurty naturalne.
- Niedobór warzyw i owoców – warzywa i owoce są bogate w błonnik, witaminy i składniki mineralne, które wspierają zdrowie i pomagają utrzymać prawidłową wagę. Wprowadzenie różnorodnych warzyw i owoców do diety dzieci, zwłaszcza latem, gdy jest dostęp do ich sezonowego bogactwa, może pomóc w zapobieganiu otyłości i promowaniu zdrowego stylu życia.
- Spożywanie dużych porcji – dziadkowie i rodzice często rozpieszczają dzieci, dokarmiając je, co skutkuje nadmiernym spożyciem kalorii. Duże porcje jedzenia mogą prowadzić do przejadania się i przyrostu masy ciała. Istotnym jest uświadomienie dzieciom wagi kontrolowania wielkości porcji i jedzenia tylko do momentu, gdy poczują się syte, a nie przepełnione. Dorośli powinni podejmować decyzję, o tym co dzieci jedzą, ale to dziecko powinno zdecydować, ile posiłku zje. Jeżeli komunikuje, że się najadło, należy to zaakceptować.
- Zaburzenie rytmu snu – wakacyjne rozluźnienie często prowadzi do późnego chodzenia spać i wstawania o późniejszych porach, co zaburza rytm dnia i wpływa na zdrowie metaboliczne. Brak regularnego snu może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, które wpływają na apetyt i metabolizm, co z kolei może sprzyjać przybieraniu na wadze. Dzieci powinny mieć ustalony regularny rytm snu, nawet podczas wakacji, który zapewni im odpowiednią ilość odpoczynku i regeneracji.
- Niedostateczna hydratacja – w czasie wakacji, szczególnie podczas upalnych dni, dzieci mogą zapominać o regularnym piciu wody. Brak odpowiedniego nawodnienia prowadzi do uczucia zmęczenia, zawrotów głowy, a także błędnej interpretacji pragnienia jako głodu, co z kolei skutkuje nadmiernym jedzeniem. Rodzice powinni regularnie przypominać dzieciom o piciu wody, szczególnie podczas zabawy na świeżym powietrzu. Można również uatrakcyjnić wodę, dodając do niej kawałki owoców, co zachęci dzieci do częstszego sięgania po nią.
Rodzice powinni być dla dzieci wzorem do naśladowania
Wakacje to czas zabawy, relaksu i beztroski, ale też doskonała okazja, aby wykorzystać wolny czas na budowanie zdrowych nawyków związanych z dietą i aktywnością fizyczną. Dorośli powinni być przykładem dla swoich dzieci – jeśli rodzice aktywnie spędzają czas i dokonują zdrowych wyborów, dzieci będą chętniej naśladować ich zachowania.
Latem możliwości są niemal nieograniczone – zamiast leżenia na plaży, warto wspólnie z dziećmi spróbować sportów wodnych, takich jak pływanie, kajakarstwo czy nurkowanie. Rodzinne wycieczki rowerowe, spacery po lesie czy gry zespołowe na świeżym powietrzu mogą być świetnym sposobem na wspólne spędzenie czasu i dbanie o zdrowie. Dzięki świadomym wyborom i aktywnemu trybowi życia wakacje mogą stać się fundamentem dla zdrowych nawyków, które będą służyć dzieciom przez całe życie.
Raport “Holistycznie o problemie otyłości w Polsce” można pobrać tutaj.
