Ma bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce, ale spełnia także wiele istotnych funkcji fizjologicznych. Uczestniczy w syntezie hormonów steroidowych i dojrzewaniu komórek układu odpornościowego, zapewnia prawidłową budowę kości i szkliwa zębów, a będąc składnikiem barwnika siatkówki oka, wpływa na odbiór bodźców wzrokowych.
O zaletach witaminy A mówi mgr farm. Marta Jajko z Apteki Medicover we Wrocławiu.
Nazwa witamina A obejmuje grupę związków chemicznych, które posiadają różną aktywność biologiczną. Należy do nich retinol i jego pochodne (m.in. kwas retinowy, retinal, palmitynian retinolu) oraz karotenoidy (alfa-karoten, beta-karoten, kryptoksantyna, zeaksantyna, luteina, likopen).
A jak atrakcyjny wygląd
Witamina A odpowiada za stan skóry, włosów i paznokci. Jej niedobór powoduje, że włosy są osłabione, pozbawione blasku, paznokcie kruche i łamliwe, a skóra szorstka i zrogowaciała.
Szczególny wpływ na skórę ma retinol w czystej postaci oraz niektóre pochodne tej substancji (m.in. retinaldehyd), obecne w wielu preparatach kosmetycznych. Związki te przyspieszają złuszczanie martwych komórek naskórka, prowadząc do jego odnowy. W głębszych warstwach skóry pobudzają syntezę włókien kolagenowych, odpowiedzialnych za sprężystość. Systematyczne stosowanie preparatów zawierających wspomniane substancje sprawia, że zmarszczki stają się mniej widoczne, a skóra gładsza i bardziej elastyczna. Ponadto, poprzez wpływ na proces tworzenia barwnika skóry melaniny oraz regulację procesu złuszczania naskórka, witamina A rozjaśnia przebarwienia różnego pochodzenia i znacznie poprawia koloryt skóry.
Należy jednak pamiętać, że skóra poddana działaniu retinolu w kontakcie z promieniowaniem UV może zareagować podrażnieniem i pojawieniem się przebarwień na powierzchni. Z tego względu kremy zawierające ten związek najlepiej stosować na noc, w okresie niskiej ekspozycji na słońce, a w ciągu dnia używać produktów zawierających filtry przeciwsłoneczne.
A jak antytrądzikowa skuteczność
Wiele pochodnych retinolu ma szerokie zastosowanie w leczeniu trądziku. Należą do nich: tretynoina (kwas retinowy), izotretynoina (kwas 13-cis retinowy), adapalen i tazaroten. Substancje te zmniejszają aktywność gruczołów łojowych i normalizują procesy złuszczania w ich obrębie. W ten sposób hamują wydzielanie sebum, powstawanie zmian zapalnych (grudek i krostek) oraz rozwój bakterii. Występują zarówno w preparatach do stosowania zewnętrznego, jak i w środkach doustnych wydawanych na receptę.
A jak apetyczna dieta
Witaminę A znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak wątroba, tran, żółtka jaj, mleko i przetwory mleczne, występuje ona w formie estru – palmitynianu retinolu. Z kolei w żywności pochodzenia roślinnego, takiej jak szpinak, sałata, brokuły, marchew, czerwona papryka, dynie, pomidory, brzoskwinie, morele, arbuzy, śliwki, pomarańcze, melony czy wiśnie, obecna jest pod postacią karotenoidów.
Uwaga! Bogate w witaminę A produkty należy przyjmować w trakcie lub po posiłku zawierającym tłuszcze. Przyswajanie witaminy A przez organizm zwiększają inne witaminy (B, C, D i E), a także niektóre pierwiastki (wapń, fosfor i cynk). Kofeina, nikotyna i alkohol znacznie zmniejszają jej wchłanianie.
A jak adekwatna ilość
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A u mężczyzn wynosi 900 mcg, a u kobiet 700 mcg. Warto pamiętać, że w nadmiarze jest ona bardzo szkodliwa dla organizmu. Symptomy toksycznego działania witaminy A wśród osób dorosłych obserwuje się przy dziennym spożyciu 15 tys. mcg retinolu. Objawami jej przedawkowania są: drażliwość, osłabienie, nudności, wymioty, bóle głowy, żółtopomarańczowe zabarwienie skóry, łysienie, uszkodzenie wątroby, zmniejszone uwapnienie kości, a u kobiet dodatkowo zaburzenia miesiączkowania.
Witamina A jest niezbędna, ale w odpowiednich ilościach. Na jej nadmiar muszą wyjątkowo uważać kobiety w ciąży, ponieważ może on być przyczyną poronienia bądź powikłań okołoporodowych, a nawet wad wrodzonych u dziecka. Z tego względu przyszłe mamy powinny unikać preparatów doustnych i kosmetyków zawierających retinol lub jego pochodne.
A jak absolutna potrzeba
Niedobór witaminy A u osób z odpowiednio zbilansowaną dietą zdarza się rzadko. Jeśli pojawią się objawy hipowitaminozy (niedoboru), wystarczy wzbogacić jadłospis w bogate w ten ważny składnik produkty. Gdy to nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, należy skonsultować z lekarzem dodatkową suplementację.
O zbyt niskim poziomie witaminy A w organizmie świadczą takie objawy jak: zaburzenia widzenia w warunkach słabego oświetlenia (tzw. kurza ślepota), suchość skóry i oczu, łamliwość włosów i paznokci, spadek odporności, zahamowanie wzrostu, brak apetytu, trądzik, problemy z płodnością.
A jak aktywny przeciwutleniacz
Najbardziej aktywny karotenoid to beta-karoten – prekursor witaminy A, który w wątrobie ulega przemianie do retinolu. Związek ten jest silnym antyoksydantem. Hamuje utlenianie cholesterolu, ograniczając ryzyko rozwoju miażdżycy. Chroniąc przed szkodliwym działaniem wolnych rodników grasicę (gruczoł układu odpornościowego), wspomaga organizm w walce z infekcjami. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym zmniejsza również ryzyko rozwoju niektórych nowotworów.
Uwaga! U palaczy nadmiar beta-karotenu zwiększa możliwość zachorowania na raka płuc. Prowitamina A zmniejsza ponadto wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Chroni przed fotostarzeniem, a jednocześnie wzmacnia i przedłuża opaleniznę. Aby przygotować skórę na intensywny kontakt ze słońcem, warto sięgnąć po produkty zawierające ten cenny karotenoid.
